Wieloukładowy zespół zapalny u dzieci (Multisystem inflammatory syndrome in children; MIS-C) jest stosunkowo rzadkim schorzeniem związanym z COVID-19. Zwykle występuje 2-6 tygodni po zakażeniu dziecka SARS-CoV-2. Może przebiegać bardzo łagodne lub nawet nie dawać żadnych objawów klinicznych, a przez co pozostawać nierozpoznany.
Rozwój MIS-C: wyjątkowy wzorzec objawów wśród dzieci podczas pandemii COVID-19
Pierwsze przypadki rozpoznano w kwietniu 2020 roku, gdzie wskaźniki MIS-C były również najwyższe właśnie w pierwszych miesiącach pandemii. Następne zgłaszane wartości szczytowe odzwierciedlały aktywność kolejnych fal COVID-19. W kwietniu 2020 roku, w biuletynie brytyjskiej Narodowej Służby Zdrowia (NHS), zwrócono uwagę na nowy wieloukładowy stan zapalny, występujący u niewielkiej liczby dzieci. Wtedy pojawił się też termin PIMS (Pediatric inflammatory multisystem syndrome temporally associated with SARS-CoV-2; pediatryczny wieloukładowy zespół zapalny związany z SARS-CoV-2), który następnie sklasyfikowany przez amerykańskie CDC jako wieloukładowy zespół zapalny u dzieci (MIS-C).
MIS-C: przebieg od bardzo łagodnego do zagrażającego życiu dziecka
MIS-C charakteryzuje się gorączką i zajęciem wielu narządów oraz całych układów ciała. Przebieg schorzenia może być poważny, a nawet śmiertelny, ale większość dzieci przechodzi MIS-C względnie łagodnie. Chociaż dokładna jego patofizjologia pozostaje niejasna, wydaje się, że SARS-CoV-2 powoduje patologiczną dysregulację odpowiedzi immunologicznej w organizmie gospodarza, prowadząc do ogólnoustrojowego zapalenia naczyń i rozległego ostrego uszkodzenia narządów.
Przeczytaj: Inhibitory proteazy i ich zastosowanie w leczeniu COVID-19
Ewolucja MIS-C w świetle nowych badań
Ostatnio grupa amerykańskich naukowców z amerykańskiego CDC opisała przypadki 117 dzieci, które spełniły aktualną definicję MIS-C z roku 2023. Mediana wieku pacjentów z MIS-C w 2023 r. wynosiła 7 lat. Jest to mniej niż mediana wieku od lutego 2020 do stycznia 2022, która wynosiła wówczas 5 lat. Spośród 117 opisanych pacjentów 58% nie miało wcześniejszych chorób współistniejących. Jest to zgodne z wcześniejszymi danymi CDC, które wykazywały, że większość dzieci z MIS-C nie ma wcześniej istniejących schorzeń. W przypadku zaistnienia chorób współistniejących najczęstszą z nich była otyłość (27,4%). Inne choroby przewlekłe obejmowały choroby płuc, schorzenia neurologiczne czy serca. W grupie badanej wiele dzieci wymagało intensywnej opieki medycznej. W pracy stwierdzono bowiem, że 50% z nich zostało przyjętych na oddziały intensywnej terapii. 34% doświadczyło wstrząsu, a u 27% opisano zaburzenia pracy serca, jednak te wartości procentowe były podobne do zgłaszanych na początku pandemii.
Spadek zachorowań i wyzwania w kontekście szczepień przeciwko COVID-19
Ogólna zapadalność wyniosła 0,11 przypadków na milion osobo-miesięcy, co oznacza znaczny spadek w porównaniu z miesiącami szczytowymi w 2022 r. (0,56 na milion osobo-miesięcy) i 2020 r. (6,79 na milion osobo-miesięcy). Mimo że 96% pacjentów spełniało stosowne kryteria wiekowe, tylko 18% otrzymało jakąkolwiek szczepionkę przeciwko COVID-19. Spośród zaszczepionych dzieci chorych na MIS-C, 60% otrzymało ostatnie szczepienie ponad rok przed rozpoznaniem MIS-C. Tylko pięcioro dzieci z MIS-C otrzymało trzy lub więcej dawek. W badanej grupie trzy zgony przypisano wystąpieniu MIS-C.
MIS-C: istotność szczepień przeciwko COVID-19 dla ochrony dzieci
Chociaż częstość występowania MIS-C znacznie spadła od czasu jego początkowego rozpoznania w roku 2020, najbardziej narażone na tę poważną, czasem śmiertelną, chorobę są dzieci, które nie otrzymały szczepionki przeciwko COVID-19. Autorzy omawianego raportu co prawda nie badali, czy wcześniejsze zakażenie SARS-CoV-2 chroni również przed MIS-C. Szczepienie przeciwko COVID-19 jest bezpieczne, skuteczne i zalecane dla dzieci w wieku ≥ 6 miesięcy. Niemniej jednak wskaźnik zaszczepienia nawet pojedynczej dawki u małych dzieci jest w dalszym ciągu niski nawet w USA (np. 39% dzieci w wieku 5–11 lat). To badanie dostarcza więc dodatkowych informacji, którymi warto się podzielić z rodzicami, którzy nie są pewni korzyści, jakie przyniesie im szczepienie przeciwko COVID-19 dla ich dzieci.
Jak natomiast mają się sprawy w Polsce? Niestety trzeba podkreślić, że poziom wyszczepienia dzieci i młodzieży przeciwko COVID-19 od początku akcji w 2021 był na bardzo niskim poziomie, czego nie zmieniły kolejne dawki przypominające. Jednocześnie obecnie dostępne w Polsce zaktualizowane szczepionki, zarejestrowane są dopiero od 12 roku życia. Nie pozwala to na pełne zabezpieczenie grupy pacjentów od 6 miesiąca do 11 roku życia.
Piśmiennictwo
Constantin T, Pék T, Horváth Z i wsp. Multisystem inflammatory syndrome in children (MIS-C): Implications for long COVID. Inflammopharmacology. 2023; 31(5): 2221-2236. doi: 10.1007/s10787-023-01272-3.
Mauro A, Gianni T. Multisystem inflammatory syndrome in children. Front. Pediatr. 2024; 12: 1-4. https://doi.org/10.3389/fped.2024.1370467
Yousaf AR, Lindsey KN, Wu MJ i wsp. Notes from the Field: Surveillance for multisystem inflammatory syndrome in children – United States, 2023. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2024; 73: 225. https://doi.org/10.15585/mmwr.mm7310a2