Tymianek jest aromatycznym, w większości regionów Europy wieloletnim zimozielonym ziołem należącym do rodzaju Thymus. Istnieje ponad 350 gatunków tymianku, co wynika głównie łatwości jego krzyżowania. Krzewinki tymianku mogą być niskie lub wysokie. Kolory jego liści mogą wahać się od bladozielonych po odcienie głębszej zieleni, a także brązu, a nawet srebra.
Tymianek – skarbnica składników odżywczych i witamin
Ziele tymianku jest bogate w składniki odżywcze, witaminy i minerały niezbędne dla ogólnego wzrostu i dobrego samopoczucia organizmu. Zawiera on tymol, będący bardzo ważnym olejkiem eterycznym, o właściwościach antyseptycznych. Tymianek zawiera również antyoksydanty polifenolowe, takie jak zeaksantyna, luteina, apigenina, naringenina, luteolina i tymonina. Ziele tymianku jest również dobrym źródłem witamin, szczególnie witamin z grupy B, a także witaminy K, witaminy C oraz kwasu foliowego.
Czytaj takżę: Gałka muszkatołowa, a zdrowie: chroni, leczy i… pobudza
Tymianek – nie tylko smak, ale i zdrowie
Dzięki swojemu charakterystycznemu smakowi tymianek do dziś pozostaje podstawą kuchni, zwłaszcza śródziemnomorskiej. Jednak tymianek może się również poszczycić mnóstwem przydatnych właściwości leczniczych, które obejmują:
- działanie przeciwtrądzikowe
- obniżenie ciśnienia krwi
- łagodzące kaszel
- zwiększenie odporności
- zapobieganie infekcjom bakteryjnym i drożdżakowym
Naturalny sprzymierzeniec w walce z trądzikiem i wysokim ciśnieniem krwi
Tymianek jest znany ze swoich właściwości antybakteryjnych i może mieć przyszłość jako składnik zwalczający trądzik. Gdy ziele tymianku moczy się w alkoholu przez kilka dni lub tygodni, powstaje nalewka o własnościach odkażających. W badaniu z 2010 roku stwierdzono, że olejek tymiankowy oraz nalewki tymiankowe mają działanie antybakteryjne przeciwko Cutibacterium acnes – bakteriom, które uważa się za wywołujące trądzik. Jednak nadal nie wiemy, czy olejek tymiankowy faktycznie ogranicza występowanie zmian na skórze.
Z kolei, Thymus linearis, będącym gatunkiem tymianku występującym w Pakistanie i Afganistanie ma najprawdopodobniej działanie obniżające ciśnienie krwi. Badanie z 2014 roku wykazało, że ekstrakt z tego tymianku był w stanie znacznie obniżyć tętno u szczurów z wysokim ciśnieniem krwi. Był także w stanie obniżyć ich poziom cholesterolu. Nadal jednak potrzebujemy badań na ludziach, aby potwierdzić te efekty klinicznie.
Wszechstronność olejku tymiankowego: od kaszlu po pielęgnację skóry
Olejek eteryczny otrzymywany z liści tymianku jest często stosowany jako naturalny lek przeciwkaszlowy. W badaniu z 2006 roku połączenie liści tymianku i bluszczu pomogło złagodzić kaszel i inne objawy ostrego zapalenia oskrzeli. Badanie z roku 2018 na modelu zwierzęcym wykazało natomiast, że połączenie ekstraktów z tymianku i pierwiosnka zmniejsza stan zapalny i zwiększa wytwarzanie śluzu w drogach oddechowych. Tak więc być może następnym razem przy objawach kaszlu lub bólu gardła warto napić się tymiankowego naparu?
Obecnie w większości sklepów można znaleźć organiczne i naturalne produkty do pielęgnacji skóry, a wiele z nich zawiera tymianek. Tymianek jest również popularnym składnikiem naturalnych dezodorantów i często dodaje się go także do potpourri. Można używać olejku tymiankowego w dyfuzorze do aromaterapii, aby potencjalnie czerpać korzyści z jego właściwości poprawiających nastrój. Formalnie potrzebne są w tym celu dalsze badania. Olejek tymiankowy jest często stosowany w celach aromatycznych i leczniczych ze względu na jego substancję czynną – karwakrol. W badaniu na zwierzętach z roku 2013 wykazano, że karwakrol zwiększa stężenie serotoniny i dopaminy – dwóch hormonów regulujących nastrój. Regularne stosowanie tymianku lub olejku tymiankowego może więc pozytywnie wpłynąć na samopoczucie i nastrój. Można także przygotować domowy repelent na komary, mieszając 4 krople olejku tymiankowego na każdą łyżeczkę oliwy z oliwek lub mieszając 5 kropli na każde 2 mililitry wody.
Olejek tymiankowy: naturalny konserwant i przeciwnik lekoopornych bakterii oraz grzybów
Badanie in vitro przeprowadzone w roku 2013 wykazało, że olejek tymiankowy wykazuje potencjał jako naturalny środek konserwujący produkty spożywcze przeciwko kilku powszechnym bakteriom przenoszonym wraz z żywnością, które powodują choroby u ludzi. Podobna praca z roku 2011 wykazała, że olejek tymiankowy jest skuteczny in vitro przeciwko lekoopornym szczepom bakterii z rodzajów Staphylococcus spp., Enterococcus spp., Escherichia czy Pseudomonas.
Należy jednak pamiętać o tym, iż nie oznacza to, że spożycie olejku tymiankowego będzie zapobiegać zatruciom pokarmowym. Poza tym, regularne przyjmowanie suplementów zawierających tymianek, prawdopodobnie będzie zabijać także pożyteczne bakterie z mikrobiomu jelitowego. W badaniu in vitro opublikowanym w roku 2021 stwierdzono, że bardzo małe dawki olejku tymiankowego działają grzybobójczo na Candida albicans, będącym częstą przyczyną infekcji drożdżakowych. Działanie takie miało miejsce nawet jeśli szczepy grzyba były oporny na lek przeciwgrzybiczy , jakim jest flukonazol. Mimo to potrzebne są dalsze badania na ludziach, aby potwierdzić, czy spożywanie olejku tymiankowego może leczyć zakażenia spowodowane przez Candida spp.
Tymianek: potencjalny sojusznik w walce z rakiem piersi i kulinarny skarb
Również wyniki eksperymentów in vitro z roku 2018 wykazały, że olejki eteryczne z tymianku i goździków hamują linie komórkowe raka piersi. Kolejne badanie, przeprowadzone w roku 2021, potwierdziło te wyniki. Prace te dostarczają co prawda jedynie bardzo słabych dowodów na potencjalne korzyści stosowania tymianku w leczeniu chorób nowotworowych. Jak zwykle, potrzebne są dalsze badania na ludziach, aby potwierdzić jakiekolwiek potencjalne korzyści z jego użycia.
Oczywiście nie wolno zapomnieć, że tymianek jest wspaniałym składnikiem stosowanym w kuchniach na całym świecie, szczególnie we Francji, Włoszech i krajach basenu Morza Śródziemnego. Do przygotowania mięsa lub drobiu można używać świeżych liści lub całych gałązek. Tymianek jest również doskonałym składnikiem do ryb, zarówno pieczonych, jak i grillowanych czy gotowanych na parze. Tymianek może mieć także pozytywny wpływ na bezpieczeństwo i trwałość olejów kuchennych. W badanie z roku 2012 wykazano, że ekstrakt z tymianku może przedłużyć stabilność oleju słonecznikowego w różnych temperaturach. Może również zapewnić działanie przeciwutleniające. Postępując zgodnie z tym przepisem, można przygotować własny olejek tymiankowy, będący smacznym dodatkiem do sałatek.
Potencjalne skutki uboczne stosowania tymianku: co warto wiedzieć?
Podobnie jak i większość innych ziół, tymianek również może mieć kilka skutków ubocznych. Zawiera on związki takie jak tymol i karwakrol, które mogą powodować podrażnienie błon śluzowych u osób wrażliwych. Nie ma ustalonych dowodów potwierdzających bezpieczeństwo stosowanie tego zioła u kobiet w ciąży i karmiących piersią, jednak nie ma też przeciwwskazań. Ponieważ tymianek jest sprawdzonym środkiem na wywołanie miesiączki, istnieje pewne ryzyko, że kobiety w ciąży mogą być narażone na zwiększone ryzyko poronienia. Także osoby przyjmujące leki na choroby tarczycy powinny unikać stosowania tymianku, gdyż wiadomo, że zaburza on ich działanie.
Śródziemnomorskie szaszłyki z warzyw i halloumi
Ponieważ sezon grillowy już w pełni zamieszczam przepis na proste wegetariańskie szaszłyki z warzyw i sera halloumi. Ser halloumi (ok. 15 dag) kroję w kostkę ok. 2 x 2 cm. Nabijam go na szpadki do szaszłyków (te drewniane warto przed użyciem namoczyć przez godzinę w wodzie), przekładając czarnymi oliwkami, pomidorami daktylowymi oraz pokrojonymi kawałkami cukinii. Oczywiście można wykorzystać inne ulubione warzywa, jak bakłażany czy paprykę. Gotowe szaszłyki smaruję dobrą oliwą i posypuję suszonym tymiankiem, po czym wstawiam na co najmniej godzinę do lodówki. Grilluję przez 5-7 minut z każdej strony na grillu ogrodowym, patelni grillowej czy nawet w piekarniku. Przed obróceniem szaszłyki smaruję ponownie oliwą z dodatkiem tymianku. Podaję zaraz po upieczeniu.
Smacznego!
