Rowery ze wspomaganiem elektrycznym są coraz popularniejsze. Na ile jednak jazda nimi wspiera naszą kondycję? Jak pokazują badania, jazda na e-bikach przekłada się na realne korzyści zdrowotne, prowadząc do poprawy wydolności fizycznej o ok. 10 proc. „Z punktu widzenia kardiologa sportowego, zwiększają one szansę na regularną aktywność w szerszej populacji” – pisze w swoim felietonie prof. Łukasz Małek.
- Rower elektryczny, a zdrowie? Są badania, które dowodzą, że jazda na takim rowerze poprawia metabolizm glukozy i zmniejsza sztywność tętnic.
- Badania pokazują, że korzystanie z rowerów elektrycznych, jeśli chodzi o intensywność aktywności fizycznej, a zatem wydatkowanie energii czy wzrost tętna w czasie wysiłku, mieści się najczęściej między spacerem, a jazdą klasycznym rowerem.
- Poziom wsparcia podczas jazdy można regulować samodzielnie, a nawet czasowo wyłączyć i uprawiać klasyczną jazdę na rowerze.
- Korzystanie z rowerów elektrycznych daje szansę spełnienia minimalnych zaleceń tygodniowej aktywności fizycznej o przynajmniej umiarkowanej intensywności (150-300 minut/tydzień).
E-bike: rower na sterydach?
W ostatnim roku miałem okazję kilkukrotnie skorzystać z rowerów elektrycznych (w skrócie e-bików). Wybierałem się na całodzienne, rodzinne wycieczki w górzystym terenie i rowery te sprawdzały się wyśmienicie. Pozwalały pokonywać ograniczenia terenu dzięki elektrycznemu wspomaganiu i przejechać większy dystans. Jednocześnie po 50-60 kilometrowych wycieczkach z 2000-3000 metrami przewyższeń, czułem się pozytywnie zmęczony, ale nie przemęczony. Udostępniając zdjęcia z tych wypraw w mediach społecznościowych otrzymywałem jednak komentarze, że „rowery elektryczne to oszustwo”, że to „rowery na sterydach” i jazda nimi „zaprzecza idei kolarstwa”.
Zapewne komentarze te pochodziły od wytrawnych kolarzy szosowych czy górskich, dla których podstawowe znaczenie ma trenowanie i prezentowanie mocy własnych mięśni nóg. Takich, którzy rzadko będąc wyprzedzani przez innych kolarzy frustrują się, gdy gładko mija ich laik rowerowy na rowerze elektrycznym. Postanowiłem zatem przyjrzeć się głębiej tematowi z punktu widzenia mi najbliższemu, czyli realnej aktywności fizycznej towarzyszącej jeździe na rowerach elektrycznych i korzyściom zdrowotnym z tego wynikających.
Elektryczny rower czy hulajnoga: co jest zdrowsze?
Wiele osób, ze względu na pojawianie się rowerów elektrycznych w tym samym momencie co e-hulajnóg, wkłada oba te sposoby wspomaganego poruszania się do „jednego worka”. Nic bardziej mylnego! Hulajnogi elektryczne rzeczywiście nie wymagają pracy naszych mięśni, poruszają się same po lekkim odepchnięciu się nogą. Tym samym to raczej e-hulajnogi są sposobem poruszania się „na sterydach”. Przegląd literatury dotyczący hulajnóg elektrycznych nie prowadzi do znalezienia badań o uzyskanych korzyściach zdrowotnych z takiej aktywności fizycznej. Powód? Bo ich po prostu nie ma. Sporo za to doniesień o urazach, w tym poważnych.
Przeciwnie do e-hulajnóg, rowery elektryczne nie jeżdżą same i dalej wymagają pracy naszych mięśni, a zatem są formą aktywności fizycznej. Rowery te jedynie wspomagają nas w zakresie, jaki sobie wybierzemy. Aby lepiej zrozumieć to zagadnienie, warto krótko omówić sposób działania e-rowerów. Rowery elektryczne są najczęściej wyposażone w kilka dostępnych poziomów wsparcia. Przykłady jednego z producentów są następujące:
- niski poziom wspomagania elektrycznego zapewnia 40% wsparcia,
- umiarkowany 100% wsparcia,
- za to wysoki poziom pomocy może wahać się od 150% do 250%.
- A zatem jazda na rowerze elektrycznym ze 100% wsparciem nie oznacza, że jedzie on w 100% sam. A jedynie że dostarczone wsparcie odpowiada własnemu wkładowi mocy. Np. jazda na rowerze z mocą 40 W, generowaną przez mięśnie naszych nóg przy wsparciu 100%, pozwoli uzyskać moc jazdy równą 80 W. A 150% wsparcie zapewni łącznie 100 W mocy sumarycznej.
Jazda rowerem elektrycznym to wysiłek podobny do spaceru
Rower elektryczny, a zdrowie? Badania pokazują, że korzystanie z rowerów elektrycznych, jeśli chodzi o intensywność aktywności fizycznej, a zatem wydatkowanie energii czy wzrost tętna w czasie wysiłku, mieści się najczęściej między spacerem, a jazdą klasycznym rowerem. Poziom wsparcia można jednak regulować samodzielnie, a nawet czasowo wyłączyć i uprawiać klasyczną jazdę na rowerze.
Korzystanie z rowerów elektrycznych daje szansę spełnienia minimalnych zaleceń tygodniowej aktywności fizycznej o przynajmniej umiarkowanej intensywności (150-300 minut/tydzień). Jak pokazują badania, jazda na e-bikach przekłada się na realne korzyści zdrowotne, prowadząc do poprawy wydolności fizycznej o około 10 proc. Mimo, że brak jest badań długoterminowych, dotyczących związanego z tym zmniejszenia ryzyka śmiertelności całkowitej, to z innych badań wiemy, że podobny wzrost wydolności fizycznej prowadzi do 13% redukcji ryzyka zgonu.
Wciąż brakuje jednak dużych, wieloletnich badań, które dokładnie przeanalizowałyby wszystkie korzyści z korzystania z rowerów elektrycznych. Te małe i krótkoterminowe dowodzą jednak, że jazda na rowerze elektrycznym poprawia metabolizm glukozy i zmniejsza sztywność tętnic.
Rowery: środek transportu z 200-letnią tradycją
Rowery elektryczne należy zatem traktować jako kolejny stopień zmiany tej techniki poruszania się, która ma zresztą dopiero nieco ponad 200 lat. Legenda głosi, że pierwszy rower, nie wyposażony jeszcze w pedały i opierający się na odpychaniu nogami od podłoża, wprowadził do użytku Karl von Drais w 1817 roku. Ponoć przyczynkiem do prac nad „maszyną do biegania” był wybuch wulkanu Mt. Tambora w Indonezji. Erupcja spowodowała tak duży wyrzut pyłów do atmosfery, przysłaniając na wiele miesięcy słońce, że rok później doszło do tzw. „roku bez lata”. Spowodowało to skąpe plony i niedobór zwierząt pociągowych do transportu.
W kolejnych latach rower ewoluował. Otrzymał pedały, przez pewien czas miał formę bicykla, potem pojawiły się jego różne warianty: szosowe, terenowe, a ostatnio gravelowe. W międzyczasie dopracowywano wydajność napędu czy hamulców, obniżano masę rowerów. Pojawienie się rowerów elektrycznych wpisuje się po prostu w dalszy ciąg tej historii.
Rower elektryczny, a zdrowie: podsumowanie
Na szczęście nie wszyscy muszą korzystać z rowerów elektrycznych. Z mojego punktu widzenia, jako kardiologa sportowego, zwiększają one jednak szansę na regularną aktywność w szerszej populacji. Teraz także osoby starsze czy mniej sprawne mogą na rowerze otrzymać większą kontrolę nad poziomem aktywności. A także poczucie większej satysfakcji z aktywności fizycznej czy zwiększyć przejeżdżany dystans z średnio 5 do 15 km (jak pokazują badania).
Podsumowując, rowery elektryczne jak najbardziej powinny być z „naszej bajki”, obfitującej w regularną aktywność fizyczną, a e-hulajnogi raczej nie. To one przyczyniają się bowiem do nieaktywnego trybu życia, a nie rowery elektryczne.
Przeczytaj także: blaski i cienie zegarków sportowych
Piśmiennictwo do artykułu: Rower elektryczny, a zdrowie?
1. Jahre AB, Bere E, Nordengen S, et al. Public employees in South-Western Norway using an e-bike or a regular bike for commuting – A cross-sectional comparison on sociodemographic factors, commuting frequency and commuting distance. Prev Med Rep. 2019 Apr 29;14:100881. doi: 10.1016/j.pmedr.2019.100881.
2. Riiser A, Bere E, Andersen LB, et al. E-cycling and health benefits: A systematic literature review with meta-analyses. Front Sports Act Living. 2022 Oct 19;4:1031004. doi: 10.3389/fspor.2022.1031004.
3. Glenn J, Bluth M, Christianson M, et al. Considering the Potential Health Impacts of Electric Scooters: An Analysis of User Reported Behaviors in Provo, Utah. Int J Environ Res Public Health. 2020 Aug 31;17(17):6344.
4. McVicar J, Keske MA, Daryabeygi-Khotbehsara R, et al. Systematic review and meta-analysis evaluating the effects electric bikes have on physiological parameters. Scand J Med Sci Sports. 2022 Jul;32(7):1076-1088.
5. Alessio HM, Ballard KD, Reidy PT, et al. Short term e-bicycle riding results in favorable cardiometabolic shifts in moderately active adults. Eur J Appl Physiol. 2024 Feb 1. doi: 10.1007/s00421-024-05418-1.
6. Haufe S, Boeck HT, Häckl S, et al. Impact of electrically assisted bicycles on physical activity and traffic accident risk: a prospective observational study. BMJ Open Sport Exerc Med. 2022 Sep 12;8(4):e001275.
7. Rosen J. Na okrągło. Sekretne życie roweru. Wielka Litera. Warszawa, 2023
