Od lat wiadomo, że palenie papierosów czy cukrzyca zwiększają ryzyko udaru mózgu. Amerykańscy naukowcy rozwinęli listę czynników ryzyka o kilka nowych zagrożeń. Należą do nich migrena, nowotwory złośliwe i niewydolność nerek. Wcześniej powiązanie migreny z ryzykiem udaru opisali naukowcy z Danii. Nie oznacza to, że każda osoba zmagająca się z migreną doświadczy udaru, ale ryzyko jest większe niż u osoby nie uskarżającej się na ten problem. Migrena a udar mózgu.
Udar mózgu każdego roku dotyka około 75 tys. Polaków i powoduje ok. 30 tys. zgonów. To trzecia, po chorobach serca i nowotworach, najczęstsza przyczyna śmierci i główny powód trwałej niepełnosprawności wśród dorosłych. Szacuje się, że co 6,5 minuty ktoś w naszym kraju doznaje udaru.
Objawy udaru. Dostrzegasz je – działaj
Udaru nie da się przewidzieć: przychodzi nagle i nie daje wiele czasu na reakcję. Na szczęście jego objawy są łatwe do identyfikacji, więc jeśli pacjent nie przebywa sam, to towarzysząca mu osoba może podjąć szybkie działania – pod warunkiem że wie, na co zwracać uwagę.
Kiedy zaobserwujemy u kogoś objawy takie jak
- zaburzenia mowy (osoba zaczyna mamrotać lub przestaje rozumieć, co się do niej mówi), świadomości, równowagi, widzenia,
- nagły silny ból głowy,
- asymetrię twarzy (obniżenie kącika ust po jednej stronie)
- osłabienie kończyn po jednej stronie(np. opadające jedno ramię lub osoba zacznie się skarżyć, że bardzo osłabiona noga)
należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe dzwoniąc pod numer 999 lub 112.
Te objawy mogą występować pojedynczo albo na raz i pozwalają rozpoznać od 60 do 80 proc. wszystkich udarów mózgu.
Choć przyczyny udarów są zróżnicowane, to można wyróżnić czynniki sprzyjające ich powstaniu. Część z nich ma charakter genetyczny i nie mamy na to wpływu, ale ogromne znaczenie ma także styl życia.
Wśród najczęstszych przyczyn udaru znajdują się:
- wysokie ciśnienie krwi
- palenie tytoniu
- cukrzyca
- wysoki poziom cholesterolu
- brak aktywności fizycznej
- niezdrowa dieta.
Do czynników przyczyniających się do udarów wśród osób starszych należą, oprócz wyżej wymienionych, także zaburzenia rytmu serca oraz zmiany związane z wiekiem w naczyniach krwionośnych.
Nieoczywiste czynniki ryzyka udaru mózgu
Amerykańskie Stowarzyszenie Chorób Serca i Amerykańskie Stowarzyszenie Udarów Mózgu opublikowały zaktualizowane wytyczne dotyczące pierwotnej profilaktyki udaru, podkreślając zalecenia dotyczące stylu życia, badań przesiewowych oraz kontroli istniejących schorzeń i czynników ryzyka. To aktualizacja rekomendacji opublikowanych w 2014 roku, która koncentruje się na nietradycyjnych czynnikach ryzyka prowadzących do udaru.
Lekarze zalecają kontrolowanie czynników ryzyka (i badania przesiewowe w obszarach, w których są przeprowadzane) pod kątem diety, cukrzycy, nadciśnienia, masy ciała. Podtrzymują rekomendację do rzucenia palenia i przyjmowania substancji psychoaktywnych, zalecają aktywność fizyczną.
Migrena a udar. Naukowcy widzą związek
Nowością jest wskazanie migreny jako czynnika zwiększającego ryzyko wystąpienia udaru (powołali się tu na badania m.in. naukowców z Uniwersytetu w Kolorado). Ryzyko udaru mózgu prawie trzykrotnie wzrasta u osób cierpiących na regularne migreny oczne.
Oczywiście nie oznacza to, że każda osoba, która doświadczy migreny ocznej, dozna udaru, tylko że jego ryzyko jest większe niż u osoby nie uskarżającej się na ten problem. W rzadkich przypadkach podczas migreny ocznej może wystąpić udar. Lekarze nazywają te udary migowymi zawałami i stanowią one tylko 0,5 procent wszystkich przypadków udarów.
Wcześniej związek między migreną a częstotliwością udarów zauważyli badacze z Uniwersytetu Aarhus w Danii. Przeanalizowali dokumentację medyczną z lat 1996-2018 osób w wieku od 18 do 60 lat. Badacze wyodrębnili mężczyzn i kobiety z historią migreny i porównali ryzyko zawału serca oraz udaru niedokrwiennego i krwotocznego przed 60. rokiem życia z ryzykiem, na jakie narażeni są ludzie w populacji ogólnej, bez migreny.
Okazało się, że migrena była związana ze zwiększonym ryzykiem udaru niedokrwiennego wśród młodych mężczyzn i kobiet.
Naukowcy zwracają uwagę, że ponieważ do badań wykorzystali rejestry leków na receptę do identyfikacji pacjentów z migreną, mogli w ten sposób pominąć osoby nieleczone. Mogło to spowodować niedoszacowanie udziału pacjentów z migreną.
Migrena a udar. Mogą go powodować uszkodzone naczynia krwionośne
Z kolei amerykańscy naukowcy przeprowadzili serię badań, w których wykazali poważne ryzyko wystąpienia udaru mózgu u młodych migrenowców. Nie mają jednak pewności co do przyczyny tego związku. Jedna z hipotez zakłada, że procesy związane z migreną uszkadzają naczynia krwionośne w mózgu, co z kolei zwiększa ryzyko udaru.
Nie wiadomo także, czy migrena jest modyfikowalnym czynnikiem ryzyka udaru i czy w każdym potwierdzonym przypadku przyczynia się do tego schorzenia. Musi to być przedmiotem kolejnych badań.
Nietradycyjne czynniki ryzyka powodujące udar
Naukowcy z Uniwersytetu w Kolorado wskazali także na kilka innych nietradycyjnych czynników zwiększających ryzyko udaru mózgu. Są nimi:
- ciąża i okres poporodowy
- stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych
- nowotwory złośliwe
- HIV
- zapalenie wątroby
- trombofilia (zwiększa ryzyko zakrzepów krwi)
- choroby autoimmunologiczne, zapalenie naczyń krwionośnych i anemia sierpowata
- zaburzenia zastawek serca
- niewydolność nerek.
Martyna Kośka
Polecamy także:
