Właściwości zdrowotne goździków są nie do przecenienia. Niektóre badania sugerują, że związki w nich zawarte mogą wspierać funkcjonowanie wątroby czy pomagać w stabilizacji poziomu cukru we krwi. Medycyna tradycyjna powszechnie stosowała goździki w celu łagodzenia bólu zębów, gdzie pomocne okazywało się ich żucie.
- Lecznicze działanie goździków wykorzystywano za czasów dynastii Han w starożytnych Chinach. W Europie rozpowszechniły się za sprawą kupców arabskich i weneckich, którzy przez stulecia zmonopolizowali handel przyprawami w basenie Morza Śródziemnego.
- Goździki zawierają także jeden z polifenoli, nazywany eugenolem. Wykazano, że działa jako naturalny przeciwutleniacz, ale także ma istotne działanie odkażające i znieczulające.
- Jak skorzystać z właściwości zdrowotnych goździków? Warto włączyć je do diety jako przyprawę, stosowaną do mięs, wypieków czy podbicia smaku napojów, np. lemoniady.
- Przy sięganiu po goździki powinny zachować ostrożność osoby przyjmuje leki hamujące krzepnięcie krwi (aspiryna, warfaryna) lub regulujące poziom cukru we krwi (metformina). Eugenol zawarty w goździkach może wpływać na ich działanie.
Goździki, które znamy i używamy jako przyprawę to wysuszone pąki kwiatowe goździkowca korzennego (Syzygium aromaticum), który jest wiecznie zielonym drzewem pochodzącym z Azji. Obecnie największymi producentami goździków na świecie są Indonezja, Indie, Malezja, Sri Lanka, Madagaskar, Brazylia oraz Tanzania. Ich właściwości jako przyprawy oraz medykamentu znane są od ponad 2 tys. lat. Lecznicze działanie goździków wykorzystywano za czasów dynastii Han w starożytnych Chinach. W Europie rozpowszechniły się natomiast za sprawą kupców arabskich i weneckich, którzy przez stulecia zmonopolizowali handel przyprawami w basenie Morza Śródziemnego.
Goździki: co mówią badania o ich zdrowotnych właściwościach?
Goździki są najbardziej znane jako słodka i aromatyczna przyprawa, występująca zarówno w postaci całej, jak i mielonej. Stosuje się je do przyprawiania duszonych mięs, słodkich wypieków, dodawania smaku gorącym napojom.
Jednak od stuleci własności goździków były stosowane w medycynie tradycyjnej, a obecnie niektóre z nich zyskują aprobatę na podstawie badań naukowych. Niektóre z nich sugerują, że związki zawarte w goździkach mogą przynosić szereg korzyści zdrowotnych, w tym wspierać funkcjonowanie wątroby czy pomagać w stabilizacji poziomu cukru (glikemii) we krwi.
Eugenol: silny przeciwutleniacz zawarty w oleju goździkowym
Goździki zawierają także jeden z polifenoli, nazywany eugenolem. Wykazano, że działa jako naturalny przeciwutleniacz, ale także ma istotne działanie odkażające i znieczulające. Badanie przeprowadzone na zwierzętach w 2022 r. wykazało, że ekstrakt z goździków łagodzi uszkodzenia wątroby spowodowane przez toksyczną substancję, jaką jest tioacetamid. Także doświadczenia w warunkach in vitro sugerują, że eugenol zawarty w olejku goździkowym sprzyja śmierci komórek raka piersi. Jak jednak stwierdzono, eugenol jest toksyczny w wysokich dawkach, a przedawkowanie olejku goździkowego może powodować uszkodzenia wątroby, szczególnie u dzieci. Konieczne są więc dalsze badania w celu ustalenia, jak mniejsze dawki eugenolu mogą wpływać na ludzi.
Zdrowotne właściwości goździków: pomocne w kontroli cukru?
Właściwości zdrowotne goździków są nie do przecenienia. Znajdujące się w nich zwiażki mogą także pomóc w utrzymaniu pod kontrolą poziomu cukru we krwi. W badaniu przeprowadzonym w 2019 r. osoby ze stanem przedcukrzycowym, które przyjmowały 250 miligramów ekstraktu z goździków dziennie przez 30 dni, wykazywały znacznie niższy poziom glikemii poposiłkowej we krwi.
W innym badaniu wykonanym na modelu zwierzęcym wykazano, że nigricyna – związek występujący w goździkach – zwiększa wychwyt cukru z krwi do komórek, zwiększa wydzielanie insuliny i poprawia funkcję komórek wytwarzających insulinę u myszy. Tak więc w połączeniu ze zbilansowaną dietą, goździki mogą pomóc w utrzymaniu stabilnego poziomu cukru we krwi, chociaż by to potwierdzić, potrzebne są kolejne badania przeprowadzone na grupach ochotników.
Goździki pomogą na ból zęba?
Od dawna wykorzystywano antybakteryjne własności goździków, zwłaszcza w stomatologii. Medycyna tradycyjna powszechnie stosowała goździki w celu łagodzenia bólu zębów, gdzie pomocne okazywało się ich żucie. Co więcej, w połączeniu z regularnym szczotkowaniem i prawidłową higieną, antybakteryjne działanie goździków może nawet korzystnie wpłynąć na stan mikrobioty jamy ustnej. Należy jednak pamiętać, że stosowanie goździków nie zastąpi w żadnym wypadku regularnych wizyt u stomatologa. Badania in vitro sugerują również, że olejek goździkowy może również hamować wzrost Helicobacter pylori, bakterii, która spowodowuje częste problemy żołądkowe, takie jak choroba wrzodowa, a nawet niektóre typy nowotworów żołądka. Jednak i w tym przypadku, potrzebne są dalsze badania nad dokładnym wpływem eugenolu i innych związków zawartych w goździkach na zdrowie ludzi. Oprócz tego, goździki są bogatym źródłem manganu, który jest niezbędnym mikroelementem do utrzymania funkcji mózgu i budowy mocnych kości.
Czy spożycie goździków może mieć jakieś skutki uboczne?
Generalnie, goździki spożywane w typowych dawkach są ogólnie bezpieczne dla zdrowia i nie powodują żadnych skutków ubocznych. Należy jednak zaznaczyć, że mogą się znaleźć nieliczne osoby, które są uczulone na goździki i w związku z tym należy je wówczas wyeliminować z diety.
Trzeba też zachować ostrożność, jeśli przyjmuje się leki hamujące krzepnięcie krwi (aspiryna, warfaryna) lub regulujące poziom cukru we krwi (metformina), ponieważ eugenol zawarty w goździkach może wpływać na ich działanie.
Ze względu na brak danych klinicznych, nie zaleca się również stosowania preparatów z goździkami (np. olejku goździkowego) przez kobiety ciężarne i karmiące piersią. Nawet niewielkie ilości olejku goździkowego mogą bowiem powodować poważne skutki uboczne, takie jak drgawki, uszkodzenie wątroby i zaburzenia równowagi elektrolitycznej.
Jak skorzystać z właściwości zdrowotnych goździków? Włącz je do diety
Podobnie jak w przypadku wielu produktów spożywczych o działaniu prozdrowotnym, goździki będą najskuteczniejsze, gdy stanowią część zbilansowanej diety. Warto więc włączyć do swoich posiłków – nie tylko tych o słodkim smaku – kilka porcji goździków tygodniowo. Goździki będą świetnie komponować się z potrawami z dyni, ale także duszoną jagnięciną, królikiem czy nawet wieprzowiną.
Maiale al Latte
Około 1,5 kg łopatki wieprzowej myję dokładnie, suszę a następnie nacieram solą morską i nabijam 20-30 goździkami. Podsmażam mięso ze wszystkich stron na 2-3 łyżkach oliwy na średnim ogniu w głębokiej patelni. W głębokim naczyniu żaroodpornym na średnim ogniu rozgrzewam 2 łyżki masła. Dodaję 2-3 listki szałwi oraz 6 obranych ząbków czosnku i smażę przez kilka minut, aż zaczną intensywnie pachnieć. Następnie dodaję 2-3 liście laurowe, 1 litr mleka i utartą skórkę z 1 dobrze wyszorowanej cytryny. Całość zagotowuję, dodaję podsmażoną wieprzowinę i duszę pod przykryciem na minimalnym ogniu przez co najmniej 3 godziny, aż mięso będzie bardzo miękkie. Podaję pokrojone w plastry, polane sosem z dodatkiem polenty lub pieczonych ziemniaków.
Buon appetito!
Przeczytaj także: Dlaczego warto sięgać po kurkumę?
