Endometrioza, jedna z trudniejszych do leczenia chorób ginekologicznych, wciąż pozostaje zagadką dla naukowców i lekarzy. Mimo iż dotyczy aż 10% kobiet w wieku rozrodczym, nasze rozumienie wpływu diety i suplementacji na jej przebieg pozostaje ograniczone. W porównaniu do PCOS (zespołu policystycznych jajników), gdzie przeprowadzono setki randomizowanych kontrolowanych badań, literatura naukowa na temat endometriozy i żywienia wydaje się nieporównywalnie uboższa. Jednak każda nowa cegiełka wiedzy, w tym doniesienia z samych pacjentek, przybliża nas do lepszego zarządzania chorobą. Żywienie i suplementacja w endometriozie – co wiemy?
Międzynarodowe badanie na 3000 kobiet z endometriozą
Międzynarodowy raport, który objął blisko 3000 kobiet z endometriozą, dostarcza wglądu w to, jak same pacjentki postrzegają wpływ diety i suplementów na swoje zdrowie. Wyniki są intrygujące. Okazało się, że ponad 40% respondentek uznało samodzielnie wprowadzone zmiany w diecie za pomocne w redukcji bólu. Jeszcze wyższy odsetek, bo ponad 60%, wskazał na skuteczność stosowanych strategii suplementacyjnych.
Najczęściej kobiety eliminowały określone grupy produktów, takie jak gluten, nabiał, kofeina czy alkohol. W szczególności ograniczenie alkoholu zostało wymienione jako najbardziej pomocne, przynosząc ulgę u ponad 50% kobiet. Znacznie rzadziej pacjentki decydowały się na gotowe modele żywieniowe, jak dieta low FODMAP, choć może ona być szczególnie istotna z uwagi na częste współwystępowanie endometriozy z zespołem jelita drażliwego (IBS).
Strategie dietetyczne w świetle aktualnych badań
Pomimo rosnącego zainteresowania tym tematem, naukowe dowody wspierające konkretne diety w leczeniu endometriozy pozostają ograniczone. Brakuje randomizowanych badań kontrolnych (RCT), które pozwalałyby z pełną pewnością stwierdzić, jaka dieta jest najlepsza dla kobiet z endometriozą. Obecnie możemy jedynie bazować na retrospektywnych analizach i danych z mniejszych prób.
- Dieta low FODMAP – kobiety z endometriozą częściej cierpią na IBS, co czyni dietę low FODMAP potencjalnie pomocnym narzędziem w łagodzeniu objawów bólowych i dyskomfortu trawiennego.
- Dieta bezglutenowa – niektóre badania sugerują, że eliminacja glutenu może zmniejszyć nasilenie bólu u pacjentek. Choć dowody te są ograniczone, warto rozważyć próbę eliminacji glutenu u osób skarżących się na zaostrzone objawy.
- Ograniczenie niklu w diecie – jest to mało znany, ale potencjalnie skuteczny kierunek, który może łagodzić objawy u niektórych pacjentek wrażliwych na ten metal ciężki.
Żywienie i suplementacja w endometriozie pod lupą
Liczne kobiety z endometriozą sięgają po suplementy diety, choć i tu badania przynoszą mieszane wyniki. Testowano różne związki, z których część wykazuje pewien potencjał w redukcji bólu czy stanu zapalnego.
- Melatonina – badania wskazują, że hormon ten zmniejsza nasilenie bólu nocnego, wpływając na poprawę jakości snu.
- Kurkumina – znana ze swoich właściwości przeciwzapalnych, może wspierać organizm w walce z przewlekłym zapaleniem.
- Witamina D – jej niedobory są częste w endometriozie, a uzupełnienie tej witaminy może przynieść korzyści.
- Omega-3 – kwasy tłuszczowe omega-3 mają działanie łagodzące stany zapalne, co może być pomagać w chorobach przewlekłych, takich jak endometrioza.
- Resweratrol, NAC i kwercetyna – choć wyniki dotyczące tych substancji są mniej spójne, to niektóre badania wskazują na ich rolę w zmniejszaniu bólu i poprawie ogólnego samopoczucia kobiet zmagających się z chorobą.
Ograniczona wiedza naukowa – wyzwanie do dalszych badań
Pomimo tych obiecujących doniesień, dieta dla kobiet z endometriozą nie może być w pełni spersonalizowana. Brakuje solidnych badań o wysokiej jakości, które pozwoliłyby formułować jednoznaczne zalecenia. Jak na razie większość strategii żywieniowych i suplementacyjnych w tej chorobie opiera się na doniesieniach retrospektywnych. Ponadto na osobistych doświadczeniach pacjentek i hipotezach wynikających z wiedzy o mechanizmach endometriozy.
Znaczącym problemem jest też brak spójności w wynikach badań i ich mała liczebność. Dlatego każda kobieta z endometriozą powinna być traktowana indywidualnie. Wprowadzane zmiany powinny opierać się na uważnym monitorowaniu objawów i reakcji organizmu.
Żywienie i suplementacja w endometriozie – perspektywy i nadzieje
Chociaż wiedza naukowa na temat endometriozy i żywienia wciąż raczkuje, doniesienia pacjentek oraz pierwsze wyniki badań sugerują, że istnieją ścieżki warte eksploracji. Ograniczenie alkoholu, glutenu czy niklu, wprowadzenie diety low FODMAP oraz suplementacja melatoniną czy omega-3 to strategie, które mogą przynieść ulgę wielu kobietom. Aby jednak mówić o skutecznej i spersonalizowanej terapii dietetycznej, potrzebujemy większej liczby badań o wysokiej jakości.
Zobacz też: Jak ciąża wpływa na serce?
W międzyczasie kluczowe pozostaje indywidualne podejście. Dla dietetyków i lekarzy oznacza to przede wszystkim wspieranie kobiet w testowaniu zmian w diecie i reagowanie na ich konkretne potrzeby oraz objawy. To pierwszy, choć niedoskonały, krok w kierunku poprawy jakości życia kobiet z endometriozą.
Link do omawianego badania:
https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2831953
