Przełom kwietnia i maja to początek sezonu na szparagi (Asparagus officinalis). Jest to więc najwyższy czas, by skorzystać ze zdrowotnych oraz smakowych właściwości tych warzyw. Lista ta jest stosunkowo długa, bowiem szparagi pomagają między innymi w regulacji ciśnienia krwi. Co za tym idzie, mają korzystny wpływ na serce, poprawiają pracę nerek, obniżają również ryzyko powstania nowotworów. Jednocześnie przy całym bogactwie ich wartości odżywczych, szparagi są niskokaloryczne. Są one więc polecane dla tych, które nie tylko chcą zadbać o swoje zdrowie, ale którym również zależy na smukłej talii. Warzywa te mają zaledwie ok. 20 kcal na 100 g. Są przez to lekkostrawne, a zarazem sycące i zawierają sporo błonnika pokarmowego, który wpływa na prawidłową perystaltykę jelit.
Szparagi – zielone, białe, czy fioletowe? Sekrety sezonowych odmian
Obecnie możemy spotkać się z trzema rodzajami szparagów: zielonymi, białymi lub fioletowymi lub białymi. W Polsce dominują sezonowo dostępne szparagi białe, co wiąże się z ich uprawą, przede wszystkim na potrzeby niemieckiego sąsiada. Ich kolor (a właściwie jego brak) wiąże się z tym, że rosną one pod ziemią. Nie dociera do nich światło słoneczne. Nie wytwarzają przez to barwnika i uważa się, że mają delikatniejszy smak od pozostałych odmian.
Z kolei, z racji tego, że są najtwardsze, należy je dokładnie obrać przed ugotowaniem. Zielone szparagi są najbardziej pierwotną i jednocześnie najcieńszą odmianą. Obecnie są dostępne prawie przez cały rok, bowiem dostarczane są z upraw na terenie Ameryki Płd. Są one bardzo miękkie i nie wymagają obierania, a przy tym charakteryzują się wyrazistym i aromatycznym smakiem. Fioletowe szparagi mają za to grubą łodygę, która rośnie kilka centymetrów nad ziemią. Ich uprawa jest problematyczna, ponieważ kolor fioletowych szparagów pod wpływem słońca szybko się blednie. Należy je więc szybko zbierać i kierować do jedzenia. Niestety ta odmiana zawiera więcej cukrów niż w pozostałe dwie, a zarazem mniej błonnika pokarmowego.
Czytaj także: Cebula: sekrety i korzyści zdrowotne warzywa znanego wszystkim
Szparagi: zdrowotne skarby z kuchni! Jak pomagają w walce z nadciśnieniem i cholesterolem?
Chociaż szparagi składają się w prawie 90% z wody, to mają w sobie aż około 100 substancji biologicznie czynnych, które wspomagają pracę organizmu. Sięgnąć po nie powinny przede wszystkim osoby, które cierpią na nadciśnienie tętnicze oraz mają wysoki poziom cholesterolu.
Szparagi zawierają bowiem witaminę B6, która reguluje ciśnienie krwi. Ponadto są one bogatym źródłem potasu (ok. 6–7%dziennego zapotrzebowania w 100 g), co także jest wsparciem w walce z nadciśnieniem. Potas rozluźnia też ściany naczyń krwionośnych oraz działa moczopędnie (w szparagach również przez obecność asparaginy), przez co pomaga w pozbyciu się z organizmu nadmiaru wody oraz soli. Zwiększona diureza wpływa ponadto pozytywnie na pracę nerek oraz zapobiega powstawaniu infekcji układu moczowego i jest pomocne w leczeniu kamicy nerkowej. Tu jednak trzeba uważać, gdyż szparagi zawierają dużo puryn, a to może z kolei przyczynić się do powstawania kamieni nerkowych. Nie powinny ich więc spożywać osoby z tą dolegliwością, a także borykające się z dną moczanową.
Tajemniczy zapach, czy ty go wyczuwasz? Dlaczego niektórzy nie czują?
Jednak za sprawą obecności asparaginy i S-metylmetioniny, po zjedzeniu szparagów w moczu powstają metabolity, które mają charakterystyczny zapach. Jego głównym sprawcą jest kwas asparagusowy (tzw. kwas szparagowy), który jest nieszkodliwą dla naszego organizmu substancją zawierającą w sobie atomy siarki. Efektem przemian tego kwasu w naszym układzie pokarmowym jest powstanie metabolitów, które opuszczają nasz organizm wraz z moczem i to właśnie ich obecności przypisuje się jego charakterystyczny zapach. Do tej pory zidentyfikowano cztery związki, które mogą potencjalnie odpowiadać za specyficzny zapach moczu po zjedzeniu szparagów: metanotiol, siarczek dimetylu, sulfotlenek dimetylu oraz dimetylsulfon (wszystkie zawierają w swojej budowie atomy siarki).
Sam zapach moczu pojawia się dość szybko, czasem nawet po 15-20 minutach od spożycia tych warzyw. Co ciekawe, nie wszyscy ludzie jednak potrafią wyczuć ten zapach. Ma to związek z polimorfizmem pojedynczego nukleotydu w genach receptorów węchu; tak więc: jedni mogą mieć stosowny gen, zaś inni nie. Ponadto istnieje grupa ludzi, którzy nie wytwarzają lotnych metabolitów kwasu asparagusowego, czego konsekwencją jest brak charakterystycznego zapachu moczu po spożyciu szparagów. Ten fenomen nie został jeszcze wyjaśniony.
Nieodkryty potencjał zdrowotny
To jednak nic w porównaniu z dobroczynnym wpływem asparaginy na codzienne funkcjonowanie naszego organizmu. Aminokwas ten uczestniczy w przewodzeniu bodźców w ośrodkowym układzie nerwowym, poprawia koncentrację, wspomaga procesy uczenia się oraz zapamiętywania. Z kolei zawarty w szparagach glutation wspiera pracę wątroby w usuwaniu toksyn. Aminokwasy te wpływają zresztą pozytywnie nie tylko na zdrowie, ale również na nasze libido. Szparagi zawierają również fitoestrogeny, które w organizmie kobiet mają podobne działanie jak opowiadający za popęd płciowy estrogen.
Ciąża a zdrowa dieta
Warzywa te warto włączyć do diety zwłaszcza podczas ciąży. Szparagi są bowiem bogatym źródłem kwasu foliowego, niezbędnego do prawidłowego rozwoju płodu. Kobietom w ciąży zaleca się podwójną dawkę dziennego zapotrzebowania na witaminę B9. Jedząc szparagi, mogą ją uzupełnić w naturalny sposób wraz z dietą. Kwas foliowy odpowiada również za rozbudowę wszystkich komórek organizmu oraz uczestniczy w produkcji erytrocytów. To z kolei jest niezwykle istotne w pierwszym trymestrze ciąży i ma istotny wpływ na rozwój płodu.
Szparagi: źródło młodości i zdrowia!
Warto pamiętać, że jedzenie szparagów ma także pozytywny wpływ na organizm za sprawą cennych antyoksydantów. Ochraniają nas przed działaniem wolnych rodników, a co za tym idzie, przed stresem oksydacyjnym. Dzięki temu spowalnianiają procesy starzenia i degeneracji komórek, a wraz z tym spada ryzyko zachorowań na choroby nowotworowe. Zarówno szparagi zielone, jak i białe są dobrym źródłem witamin A, B1, B2, C i E oraz magnezu, wapnia i żelaza. Innymi podstawowymi cennymi składnikami szparagów są olejki eteryczne, asparagina, arginina, tyrozyna, flawonoidy (kempferol, kwercetyna i rutyna) i taniny – one też posiadają silne właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne czy przeciwbakteryjne.
Białe szparagi zapiekane pod beszamelem
Szparagi z piekarnika to świetny pomysł na przygotowanie tych sezonowych warzyw – dzięki pieczeniu osiągają delikatny smak i przyjemny, głęboki aromat. Szparagi z piekarnika pod sosem serowo-beszamelowym przyniosą nam niezapomniane wrażenia kulinarne. Nadają się tutaj wszystkie odmiany szparagów, chociaż ten sposób przygotowywania powszechnie kojarzony jest z odmianą białą.
Białe szparagi obieram ze skórki, odłamując zdrewniałe końce. Zagotowuję wodę z dodatkiem łyżeczki soli, łyżki cukru i łyżki masła. Do gotującej się wody wrzucam obrane szparagi na około 5-10 minut, po tym czasie odcedzam je z wody.
Każdego szparaga owijam plastrem gotowanej szynki, układam w naczyniu żaroodpornym i zalewam sosem beszamelowym. W tym celu na patelni roztapiam 5 łyżki masła, dodaję 3 łyżki mąki i energicznie miesza maż powstanie gładka masa. Następnie ciągle mieszając wlewam mleko aż powstanie gładki sos (nie dopuścić do powstania grudek). Doprawić solą i gotować mieszając przez kilka minut do czasu aż sos będzie gęsty i puszysty. Całość zapiekam przez około 20 minut w temperaturze 180 stopni.
UWAGA! Wbrew często krążącym przepisom użycie w tym przypadku szynki dojrzewającej (serrano, parmeńskiej, a tym bardziej szwardzwaldzkiej) nie jest właściwe. Mają one zbyt intensywny smak – zwłaszcza szynka szwardzwaldzka – który może przyćmić delikatny smak białych szparagów. Najbardziej stosowna będzie dobra szynka gotowana.
Smacznego!