Nowe badanie zaprezentowane podczas dorocznej sesji naukowej Amerykańskiego Kolegium Kardiologii (ACC.25) ujawnia, że kobiety, które przeszły obustronne usunięcie jajników (zabieg zwany obustronną owariektomią), są bardziej narażone na rozwój niewydolności serca w późniejszym życiu. Największe ryzyko odnotowano u białych kobiet oraz tych, które przeszły operację w młodszym wieku.
Owariektomia a zdrowie serca
Obustronna owariektomia ma zastosowanie w leczeniu endometriozy, zapalenia narządów miednicy mniejszej, obfitych krwawień oraz w profilaktyce raka jajnika. Zabieg ten jednak gwałtownie zatrzymuje produkcję estrogenu i innych hormonów, co może prowadzić do wczesnej menopauzy. W przeciwieństwie do naturalnej menopauzy, ten nagły spadek hormonów może mieć poważne konsekwencje dla układu sercowo-naczyniowego.
„Wiemy, że hormony płciowe, takie jak estrogen i progesteron, odgrywają kluczową rolę w zdrowiu serca. Nasze badanie pokazuje, że istnieje związek między usunięciem obu jajników a późniejszym rozwojem niewydolności serca” – mówi dr Narathorn Kulthamrongsri, rezydent chorób wewnętrznych na Uniwersytecie Hawajskim.
Usunięcie jajników a serce – wyniki badań
Badanie objęło 6 814 kobiet uczestniczących w National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) w latach 2017–2023. Średni wiek pacjentek poddanych zabiegowi wynosił 43,6 roku, a diagnoza niewydolności serca była stawiana średnio w wieku 57 lat. Analiza wykazała, że w porównaniu z kobietami, które zachowały jajniki, osoby po obustronnej owariektomii miały o 50% większe ryzyko rozwoju niewydolności serca. U białych kobiet oraz tych, które przeszły zabieg w młodszym wieku, ryzyko to było jeszcze wyższe i wzrastało dwukrotnie.
Naukowcy zaobserwowali również, że wiek przeprowadzenia operacji miał wpływ na czas wystąpienia niewydolności serca. Każda dodatkowa dekada opóźnienia zabiegu przesuwała moment wystąpienia choroby o około sześć lat.
Konieczność monitorowania zdrowia serca
Odkrycia te wskazują na potrzebę uwzględnienia ryzyka sercowo-naczyniowego przy podejmowaniu decyzji o usunięciu jajników, zwłaszcza przed naturalnym okresem menopauzy. Ten zazwyczaj przypada na około 51. rok życia. „Pacjentki powinny mieć możliwość omówienia potencjalnych konsekwencji z lekarzami oraz podjęcia odpowiednich działań profilaktycznych, takich jak zmiana stylu życia czy ewentualna terapia hormonalna” – podkreśla dr Kulthamrongsri.
Szczególnie istotne jest to w kontekście białych kobiet. Wbrew wcześniejszym założeniom – wykazują one wyższe ryzyko niewydolności serca po wczesnej chirurgicznej menopauzie. „Tradycyjnie uważa się, że osoby czarnoskóre są bardziej narażone na poważne konsekwencje niewydolności serca ze względu na wyższy poziom czynników ryzyka, takich jak nadciśnienie, cukrzyca i otyłość. Tymczasem nasze badanie sugeruje, że wczesna utrata jajników może stanowić dodatkowe zagrożenie dla zdrowia serca u białych kobiet” – wyjaśnia Kulthamrongsri.
Potrzeba dalszych badań
Autorzy badania podkreślają, że ich analiza opiera się na samodzielnie zgłaszanych danych, co może stanowić pewne ograniczenie. Nie udało się również określić, jak szybko po operacji wzrasta ryzyko niewydolności serca.
Jednak wyniki wpisują się w coraz szerszy zakres badań wskazujących na długoterminowe konsekwencje zdrowotne wczesnej chirurgicznej menopauzy. Konieczne są dalsze badania w celu potwierdzenia tych wyników na większych populacjach oraz opracowania skutecznych metod zapobiegania chorobom serca u kobiet po owariektomii. Może to obejmować zalecenia dotyczące badań przesiewowych oraz rozważenie stosowania leków kardioprotekcyjnych.
Podsumowanie – usunięcie jajników a niewydolność serca
Choć usunięcie jajników jest często koniecznym zabiegiem, pacjentki powinny być świadome potencjalnych długoterminowych konsekwencji zdrowotnych. Zwiększone ryzyko niewydolności serca wymaga większej czujności zarówno ze strony lekarzy, jak i samych pacjentek. To konieczne, aby odpowiednio monitorować zdrowie serca i podejmować działania profilaktyczne.
