Tętno i jego znaczenie w kontekście chorób serca. Obserwacje populacyjne wykazały, że osoby mające podwyższoną spoczynkową akcję serca są bardziej narażone na rozwój chorób sercowo-naczyniowych. To sytuacja, którą można obrazowo porównać do silnika samochodu: jeżeli często będziemy jeździć na wysokich obrotach, to mechanizm szybciej się zużyje.
Jakie tętno spoczynkowe można uznać za zbyt wysokie u osoby dorosłej?
Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego z 2019 r. granicę ustawiają na poziomie powyżej 80 uderzeń na minutę. Jeżeli serce bije szybciej, jest to uznawane za modyfikowalny czynnik ryzyka rozwoju powikłań nadciśnienia.
W dzisiejszych czasach tętno można monitorować stosunkowo łatwo. Do mierzenia tętna wykorzystujemy m.in. popularne opaski fitness, zegarki, a nawet aplikacje na smartfony. Puls można ocenić także samodzielnie. Najłatwiej wyczuć tętno na szyi, w zagłębieniu pod żuchwą. Można przyłożyć palce na żuchwą i lekko dociskając palec wskazujący i środkowy w miejscu, gdzie przebiega tętnica szyjna. Liczymy uderzenia przez 30 sekund, a wynik mnożymy przez 2. W ten sposób dowiemy się, ile razy nasze serce uderza w ciągu minuty.
Nowe badania i ciekawe wnioski
Ciekawe wnioski przyniosło badanie amerykańskich naukowców, którego wyniki opublikowano na łamach prestiżowego PLOS One. Objęło ponad 90 tys. osób z USA, które przez co najmniej 35 tygodni nosiły na nadgarstku czujnik tętna. Analizowano związek rytmu serca m.in. z wiekiem, masą ciała, płcią, czasem snu. Co się okazało?
- Średnia dzienna częstość rytmu serca wynosiła 65 uderzeń na minutę (± 7,7 uderzeń na minutę) z zakresem od 40 do 109 u wszystkich osób.
- 95 proc. mężczyzn miało HR pomiędzy 50, a 80 uderzeń na minutę, podczas gdy dla kobiet ten zakres wynosił od 53 do 82. Panie miały istotnie wyższą akcję serca we wszystkich przedziałach wiekowych.
- Wahania częstości akcji serca były najniższe u osób z BMI między 20 a 25 kg/m2, czyli wskazującym na prawidłową wagę, podczas gdy uczestnicy badania zarówno z niedowagą, jak i z nadwagą wykazywali większą zmienność tętna
- Co ciekawe, w ciągu roku zaobserwowano niewielką, ale znaczącą zmianę sezonową. Otóż nieco wyższe wartości tętna spoczynkowego obserwowano w styczniu, natomiast niższe: w lipcu.
Autorzy badania argumentują, że regularne pomiary tętna mogą okazać się bogatym źródłem indywidualnych informacji o zdrowiu. Nie tylko serca, bowiem rosnąca częstość akcji serca może być wczesnym znakiem ostrzegawczym rozwijającej się infekcji czy nadchodzących zaostrzeń chorób przewlekłych, jak np. astmy. Przyspieszone i/lub nierówne tętno należy skonsultować z lekarzem, który zastanowi się, z jakiego powodu tak się dzieje.
Więcej w podkaście: Co o naszym zdrowiu mówi tętno?