Borelioza to najczęstsza przenoszona przez kleszcze choroba w Polsce. Można ją wprawdzie skutecznie leczyć antybiotykami, ale do tej pory szczepienie na boreliozę nie istniało. Na horyzoncie preparat, który pozwoli uniknąć zachorowania.
Szczepienie na boreliozę na horyzoncie. Kiedy się pojawi?
Borelioza, nazywana także boreliozą z Lyme, to wieloukładową chorobą odzwierzęcą. Wywołują ją krętki z rodzaju Borrelia spp. Nazwa choroby pochodzi od miejscowości w Stanach Zjednoczonych – New Lyme i Old Lyme. Tam w 1977 roku opisano jej pierwsze przypadki. Szczepienie na boreliozę jest od lat poszukiwane. 2025 rok może przynieść w tym zakresie przełom, na który od dawna czekamy. To tym istotniejsza wiadomość, że jako choroba wieloukładowa, borelioza może dawać objawy ze strony wielu układów i narządów. Kluczowe będą objawy ze strony skóry, serca, stawów i układu nerwowego. Do najbardziej charakterystycznych sygnałów alarmowych, które mogą świadczyć o boreliozie są między innymi rumień wędrujący, porażenie nerwu twarzowego czy przewlekłe bóle stawów. Do tych mniej specyficznych objawów, jakie jednak również mogą wystąpić, zaliczamy na przykład poczucie ciągłego zmęczenia lub zaburzenia snu.
Kiedy możemy zatem spodziewać się, że szczepienie przeciwko boreliozie stanie się faktem?
-W tej chwili trwa trzecia faza badań klinicznych. Są one prowadzone między innymi w Polsce, ale też w innych krajach europejskich i USA. Przewidujemy, że badania kliniczne nad szczepieniem na boreliozę skończą się w 2025 roku. Jeśli ich wynik będzie pomyślny, to być może już rok później producent zarejestruje szczepionkę, a pacjenci uzyskają do niej dostęp – mówi prof. Joanna Zajkowska, specjalistka chorób zakaźnych z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Szczepienie uchroni przed zachorowaniem. Kto skorzysta najbardziej?
Gdy już szczepienie na boreliozę wejdzie na rynek, za co trzymamy kciuki, to co zmieni dla osób zagrożonych tą chorobą odkleszczową? Prof. Zajkowska mówi, że choć to ważny krok w walce z tym schorzeniem, to nie powinniśmy być nadmiernymi optymistami. Najbardziej na szczepieniu mogą skorzystać osoby, które obawiają się ukąszenia przez kleszcze ze względów zawodowych. Pamiętajmy bowiem, że borelioza to choroba zawodowa na przykład leśników czy pracowników zieleni miejskiej.
-Przy sporadycznych zakażeniach, a do takich dochodzi przez przypadkowe ukłucie kleszcza, zwykle nawet nie myślimy o ryzyku choroby. To nie jest szczepionka, którą będziemy się szczepili wszyscy i regularnie. Przeznaczono ją dla osób szczególnie narażonych na chorobę – podkreśla prof. Zajkowska.
Czy istnieją w Polsce regiony, gdzie kleszcze są w większym stopniu nosicielami boreliozy?
-Ryzyko zachorowania będzie podobnie niezależnie od regionu, w którym dojdzie do ukąszenia. Nie wszystkie kleszcze są zarażone. Odsetek zarażonych kleszczy różni się w zależności od badań. W regionie gdzie w danym roku odsetek zakażonych kleszczy jest nisko, w kolejnym roku sytuacja może się pod tym kątem zmienić. Zwierzęta się w końcu przemieszczają – mówi ekspertka.
Jakie mogą być konsekwencje zdrowotnie nie wykrytej na czas i nie leczonej prawidłowo boreliozy. Czy może być tak, że krętki przyczają się w naszym organizmie i „po cichu” niszczyć narządy lub uaktywniać się np. w momentach obniżonej odporności?
-Wiemy już dziś doskonale, że jeśli tylko zostaliśmy przeleczeni antybiotykami, krętki nie mają szansy na przeżycie. Co innego, jeśli antybiotyku nie podano. Późno rozpoznana borelioza może sprawiać pewne problemy. (…) Gdy nie mamy pewności, że zostaliśmy zakażeni, absolutnie nie powinniśmy włączać leczenia antybiotykami. Co do jednorazowej, profilaktycznej dawki antybiotyku po ukłuciu przez kleszcza zdania uczonych są podzielone, W USA jest to dosyć popularne. W Polsce takie postępowanie zaleca się tylko wtedy, gdy doszło do licznych pokłuć i istnieje szczególne ryzyko zakażenia – dodaje prof. Zajkowska.
Oprac. Elżbieta Trawińska
Więcej artykułów:
Ukąszenia owadów u dzieci – jak sobie z nimi radzić? [PODCAST]
