Ciąża to okres wzmożonego zapotrzebowania organizmu na różne składniki odżywcze, w tym żelazo. Niedobór żelaza może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych zarówno dla matki, jak i dziecka. Dlatego suplementacja żelaza jest często zalecana jako środek zapobiegawczy przeciwko anemii oraz innym problemom zdrowotnym.
Potrzeby organizmu w okresie ciąży związane z żelazem
Żelazo jest niezbędne do produkcji hemoglobiny, która przenosi tlen do komórek ciała. W ciąży zapotrzebowanie na żelazo wzrasta. Organizm matki musi dostarczyć odpowiednią ilość tlenu nie tylko sobie, ale i rozwijającemu się dziecku. Niedobór żelaza może prowadzić do anemii, która z kolei może powodować zmęczenie, osłabienie oraz zwiększać ryzyko infekcji.
Wyniki przeglądu Cochrane dotyczącego suplementacji żelaza w ciąży
Najnowszy przegląd Cochrane, który objął 57 badań z udziałem prawie 50 tysięcy kobiet, analizował wpływ codziennej doustnej suplementacji żelazem w ciąży. Badania porównywały suplementację żelazem z placebo lub brakiem suplementacji, a także suplementację żelazem i kwasem foliowym.
Przeczytaj też: Dieta wegetariańska w ciąży.
Wyniki badań
Suplementacja żelazem w porównaniu z placebo lub brakiem suplementacji:
Zmniejsza ryzyko niedokrwistości u matki o 70% (niska pewność dowodów), a niedoboru żelaza w terminie porodu o 49% (niska pewność dowodów).
Zmniejsza ryzyko niedokrwistości z niedoboru żelaza u matki w terminie porodu o 59%.
Brak wpływu na śmiertelność matek oraz niejasne wyniki w stosunku do ryzyka działań niepożądanych.
Zmniejsza ryzyko urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową o 16% (umiarkowana pewność dowodów).
Brak wpływu na ryzyko porodu przedwczesnego, zgonów noworodków i wad wrodzonych (w tym wad cewy nerwowej).
Suplementacja żelazem i kwasem foliowym w porównaniu z placebo lub brakiem suplementacji:
Zmniejsza ryzyko niedokrwistości u matek w terminie porodu o 56% (umiarkowana pewność).
Niemowlęta urodzone przez kobiety, które otrzymywały żelazo + kwas foliowy, miały wyższą masę urodzeniową (o 57,73 g).
Wnioski naukowców z Cochrane
Codzienna doustna suplementacja żelazem w czasie ciąży może zmniejszyć ryzyko anemii u matek i niedoboru żelaza w terminie porodu. W przypadku innych wyników dla matek i niemowląt nie było żadnej lub notowano niewielkie różnice między grupami, lub dowody były niepewne.
Suplementacja żelaza w ciąży – korzyści i zagrożenia
Suplementacja żelaza przynosi wiele korzyści, takich jak zmniejszenie ryzyka anemii i poprawa masy urodzeniowej niemowląt. Jednakże, jak każde działanie medyczne, może wiązać się z pewnymi ryzykami, w tym potencjalnymi działaniami niepożądanymi. Dlatego tak ważne jest, aby każda kobieta w ciąży konsultowała się ze swoim lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji.
Zalecenia dla przyszłych mam
Na podstawie aktualnych wytycznych polskich specjalistów, zaleca się:
Kontrola morfologii i ferrytyny podczas pierwszej wizyty położniczej, a następnie morfologii w 15.-20., 27.-32., 33-37., 38-39. tygodniu ciąży.
Stosowanie preparatów żelaza przed 16. tygodniem ciąży u kobiet z niedokrwistością z niedoboru żelaza.
Dopuszczenie suplementacji żelaza w dawce do 30 mg/dobę u kobiet bez anemii z ferrytyną poniżej 60 mcg/l po 16. tygodniu ciąży.
W leczeniu niedokrwistości z niedoboru żelaza – stosowanie niskich dawek żelaza doustnie przez dłuższy czas. Przy braku odpowiedzi proponuje się zmianę preparatu lub zwiększenie dawki i dalszą obserwację.
W przypadku braku odpowiedzi na wysokie dawki żelaza lub hemoglobinę <7 g/dl należy przeanalizować konieczność przetoczenia koncentratu krwinek czerwonych.
Wnioski i perspektywy na przyszłość
Suplementacja żelaza w ciąży nie jest obligatoryjna, jak w przypadku jodu, jednak jej znaczenie dla zdrowia matki i dziecka jest niepodważalne. Regularne monitorowanie gospodarki żelazowej w ciąży jest kluczowe, aby w razie potrzeby podjąć odpowiednie kroki. Dalsze badania są niezbędne, aby jeszcze lepiej zrozumieć wpływ suplementacji żelaza na zdrowie matki i dziecka oraz poprawić dostępność skutecznych suplementów dla kobiet w ciąży.
Więcej informacji można znaleźć w pełnym przeglądzie Cochrane pod adresem : https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD004736.pub6/full
