Nowe badania naukowców ze Stanford Medicine wykazują, że głos matki może mieć kluczowe znaczenie dla rozwoju mózgu wcześniaków. Maluchy, które słyszały nagrania, na których ich matki czytały książki, wykazywały większą dojrzałość w obszarze mózgu odpowiedzialnym za przetwarzanie języka. Wyniki te podkreślają, jak ważne jest mówienie do dziecka w czasie ciąży i kontynuowanie kontaktu głosowego po narodzinach, nawet w warunkach szpitalnych.
Głos matki wpływa na rozwój językowy wcześniaków
Badanie, opublikowane w czasopiśmie Frontiers in Human Neuroscience, objęło wcześniaki przebywające w szpitalu. Regularnie słuchały one nagrań, na których ich matki czytały fragmenty książki „Paddington Bear” w swoim ojczystym języku. Po kilku tygodniach dzieciom wykonano rezonans magnetyczny mózgu. Ten ujawnił, że szlak łukowaty w lewej półkuli, odpowiedzialny za przetwarzanie mowy, był bardziej dojrzały u maluchów słuchających nagrań w porównaniu z grupą kontrolną.
Jak podkreśla dr Katherine Travis, główny autor badania, to pierwsze badanie, które w sposób eksperymentalny udowadnia, że ekspozycja na mowę wpływa bezpośrednio na rozwój mózgu wcześniaków. „To przełomowy sposób myślenia o opiece neonatologicznej i o tym, jak wspierać rozwój językowy dzieci urodzonych przedwcześnie” – podkreśla badaczka.
Dlaczego głos matki jest tak istotny?
Zmysł słuchu zaczyna się rozwijać około 24. tygodnia ciąży. W miarę wzrostu płodu macica staje się bardziej przepuszczalna dla dźwięków z zewnątrz, w tym głosu matki i języka, którym się posługuje. W ostatnich tygodniach ciąży dziecko jest w stanie rozróżniać ton głosu i rytm mowy. To ma wpływ na rozwój sieci neuronalnych odpowiedzialnych za język.
Noworodki urodzone o czasie rozpoznają głos matki i preferują jej język ojczysty od razu po narodzinach. Wcześniaki spędzają jednak pierwsze tygodnie życia w szpitalu, gdzie mają ograniczony kontakt ze znanym im dźwiękiem. Badacze postanowili więc odtworzyć warunki zbliżone do tych, które płód miałby w łonie matki, poprzez nagrania głosu rodzica.
Obejrzyj też: Jak ciąża wpływa na serce?
Jak przeprowadzono badanie?
W eksperymencie wzięło udział 46 wcześniaków, urodzonych ponad osiem tygodni przed terminem. Wszystkie były stabilne medycznie i nie miały poważnych komplikacji związanych z wcześniactwem.
Dzieci zostały losowo przydzielone do dwóch grup. Jedna słuchała nagrań matki przez około 2 godziny i 40 minut dziennie, w nocnych 10-minutowych sesjach. Druga nie miała takiej ekspozycji. Nagrania były odtwarzane w nocy, aby zachować ślepość badania, czyli uniemożliwić rodzicom rozpoznanie, do której grupy należy ich dziecko. Dzięki temu zachowanie rodziców nie wpłynęło na wyniki badania.
Wyniki i znaczenie dla rozwoju mózgu
Badania MRI wykazały, że u dzieci słuchających nagrań głos matki dojrzalszy był lewy szlak łukowaty. Ten odpowiada za przetwarzanie języka, natomiast zmiany w prawej półkuli były mniej wyraźne. Wyniki te odpowiadają znanym różnicom w funkcjonowaniu obu półkul mózgu w zakresie przetwarzania mowy.
– „Byłem zaskoczony, jak silny był efekt” – mówi dr Travis. „Już na tak wczesnym etapie życia możemy wykryć różnice w rozwoju mózgu. To pokazuje, że ekspozycja na mowę naprawdę się liczy.”
Mówienie do dziecka w czasie ciąży i po narodzinach
Odkrycia podkreślają znaczenie nie tylko rozmów w czasie ciąży, ale też kontaktu głosowego po narodzinach, szczególnie u wcześniaków. Nawet krótkie sesje słuchania głosu matki mogą wspierać rozwój sieci neuronowych odpowiedzialnych za język.
Dr Melissa Scala, współautorka badania, podkreśla, że nagrania głosu rodzica mogą uzupełniać bezpośredni kontakt z dzieckiem, jeśli rodzic nie może spędzać z nim czasu w szpitalu. „To sposób, by dziecko nadal słyszało matkę i czuło jej obecność, nawet gdy rodzic nie może być przy nim cały czas” – dodaje badaczka.
Dla rodziców wcześniaków, którzy często czują bezradność lub stres, takie rozwiązania mogą być bardzo pocieszające.
Nowe kierunki badań i praktyka kliniczna
Zespół planuje dalsze badania, aby sprawdzić, czy podobne efekty można uzyskać u wcześniaków z powikłaniami medycznymi. Naukowcy chcą również zrozumieć dokładny mechanizm, dzięki któremu nagrania głosu matki wpływają na dojrzewanie szlaków językowych.
Niektóre ośrodki neonatologiczne już wprowadzają programy wspierające kontakt głosowy z wcześniakami, w tym poprzez nagrania głosowe. Celem jest stworzenie środowiska dźwiękowego jak najbardziej zbliżonego do warunków w łonie matki. To ma wspomóc rozwój neurologiczny dziecka i poprawić jego późniejsze umiejętności językowe.
Wnioski
Badania jasno pokazują, że mówienie do dziecka w czasie ciąży i po porodzie ma realny wpływ na rozwój mózgu. Jest tak szczególnie u wcześniaków. Dźwięk głosu matki może wspierać dojrzewanie sieci neuronowych odpowiedzialnych za język i komunikację. Może także stanowić narzędzie wspierające rozwój poznawczy w pierwszych tygodniach życia.
Rodzice powinni więc nie tylko czytać i rozmawiać z dzieckiem w ciąży, ale również, w razie wcześniejszego porodu, kontynuować kontakt głosowy po narodzinach – nawet za pomocą nagrań. Takie działania mogą znacząco wspomóc rozwój językowy i poznawczy najmłodszych pacjentów.
Magdalena Starczak
Źródło: https://www.technologynetworks.com/tn/news/moms-voice-promotes-language-pathway-development-in-premature-babys-brain-405731