Stosunkowo niewielkie badanie wykonane na grupie 156 osób z COVID-19, a opublikowane przez „JAMA Network Open”, wykazało że mutacje powodujące oporność na leki przeciwwirusowe były „często wykrywane”, zwłaszcza u pacjentów z obniżoną odpornością. Badanie skupiło się na preparatach, takich jak nirmatrelewir i remdesiwir. Nirmatrelwir stanowi jeden z dwóch składników aktywnych doustnie podawanego Paxlovidu, leku zatwierdzonego przez FDA i EMA do terapii łagodnych i umiarkowanych postaci COVID-19. Remdesiwir, handlowa nazwa to Veklury, podaje się natomiast w postaci wlewu dożylnego i był on pierwszym preparatem stosowanym przeciwko COVID-19, który uzyskał rekomendacje FDA. Oba te leki mają nieco odmienny mechanizm działania, hamując jednak replikację wirusa. Wykazano natomiast, że oba zmniejszają ryzyko progresji zakażeń COVID-19 do punktu, w którym pacjent będzie wymagał leczenia szpitalnego. Czy lekooporność to realna groźba?
Badanie POSITIVES
Uczestnicy badania byli rekrutowani w ramach trwającego badania Post-Vaccination Viral Characteristics Study (POSITIVES). Przeanalizowano końcową grupę 156 osób, z których 73,1% stanowiły kobiety, a mediana wieku wyniosła 56 lat. Z grupy tej 63 osoby nie otrzymały żadnego leczenia przeciwko COVID-19, 79 otrzymało nirmatrelwir, a 14 otrzymało remdesiwir. Ta różnica w wielkościach poszczególnych grup odzwierciedla sposób stosowania tych leków. Paxlovid jest bowiem lekiem pierwszego rzutu, więc o wiele więcej osób otrzymuje go niż remdesiwir – ale stanowi to pewne ograniczenie badania. Innym faktem jest to, że pacjenci, którzy przyjmowali nirmatrelwir, byli ogólnie starsi i bardziej narażeni na wystąpienie immunosupresji. To ponownie odzwierciedla sposób, w jaki leki te są przepisywane w populacji.
Przeczytaj też: Donosowa szczepionka na COVID-19
Lekooporność w genomie wirusa
W celu pozyskania wirusowego RNA do sekwencjonowania, pobierano wymazy z nosa. Dzięki temu badacze mogli poszukiwać mutacji w genomie SARS-CoV-2 powodujące oporność na leki. Mutacje powodujące oporność na nirmatrelvir zidentyfikowano u dziewięciu pacjentów, którzy przyjmowali lek i u dwóch, którzy go nie przyjmowali. W grupie poddanej terapii oporność pojawiała się częściej u osób z większą immunosupresją. Jednak 90% tych mutacji wykryto tylko na bardzo niskim poziomie i były one przejściowe. To oznacza, że materiał genetyczny wirusa powracał później do swego pierwotnego stanu. W przypadku remdesiwiru sytuacja wyglądała podobnie. Mutacje stwierdzono wyłącznie u pacjentów z obniżoną odpornością (u dwóch z 14), występowały stosunkowo rzadko i były krótkotrwałe.
Lekooporność – dobre wieści?
Podsumowując, autorzy pracy doszli do wniosku, że uzyskane dane sugerują „niskie ryzyko rozprzestrzeniania się oporności na nirmatrevir w społeczności przy obecnych wariantach i wzorcach stosowania leku”. Innymi słowy, Paxlovid nie traci nadal swojej skuteczności. Badacze dodali także, że „te mutacje warunkujące oporność wydają się mało prawdopodobne, by były istotnym czynnikiem przyczyniającym się do nawrotu wirusa po leczeniu nirmatrevirem [i] nie zwiększyły częstości jego występowania w całej populacji”, co jest kolejną dobrą wiadomością.
W przypadku patogenu tak zmiennego jak SARS-CoV-2, nauczyliśmy się, że należy uważnie śledzić jego rozwój; ale na razie nie ma żadnych oznak, że oporność na leki przeciwwirusowe stanie się pilnym problemem. Tak więc, wyniki te nie oznaczają, że szczepy SARS-CoV-2 oporne na leki przeciwwirusowe staną się powszechne, ale stanowią interesujące odkrycie naukowe, które eksperci będą bez wątpienia chcieli uważnie śledzić.
Piśmiennictwo:
Tamura TJ, Choudhary MC, Deo R i wsp. Emerging SARS-CoV-2 Resistance After Antiviral Treatment. JAMA Netw Open. 2024; 7(9): e2435431. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2024.35431.
Zhou Z, Hong P. SARS-CoV-2 Nirmatrelvir Resistance-A Concern for Immunocompromised Populations? JAMA Netw Open. 2024; 7(9): e2435439. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2024.35439.
