Pojęcia „grypy żołądkowej” czy „jelitówki”, najczęściej wiązane są z zakażeniami powodowanymi przez rotawirusy. Czy jednak słusznie? Niekoniecznie… Biegunki wirusowe różnią się między sobą,
Biegunki wirusowe – co warto wiedzieć?
Przede wszystkim to, iż wirusy wywołujące zakażenia przewodu pokarmowego szerzą się głównie drogą fekalno-oralną od osoby do osoby, także przez spożycie skażonego pokarmu lub wody, kontakt ze skażonym środowiskiem, a niekiedy także drogą aerozolu. Istotnymi czynnikami ryzyka tych zakażeń są: niedożywienie, niski poziom higieny, zanieczyszczona woda oraz brak dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej.
Jakie wirusy wywołują biegunki wirusowe?
Wśród małych dzieci (<5 r.ż.) rzeczywiście najbardziej rozpowszechnione są rotawirusy, ale także jelitowe gatunki adenowirusów (wywołują odpowiednio ok. 80% i 8% wszystkich biegunek wirusowych), choć ostatnio podkreśla się, że częstość występowania astrowirusów była dotąd nieoszacowana i w istocie mogą one mieć większe znaczenie niż adenowirusy w etiologii biegunek u małych dzieci. U starszych dzieci i osób dorosłych dominują natomiast norowirusy.
Zakażenia rotawirusowe
Biegunki o etiologii rotawirusowej zazwyczaj powodują silne odwodnienie i niedożywienie chorych. W ciężkich przypadkach mogą doprowadzić nawet do ich śmierci. Najwyższą częstość zakażeń notuje się u niemowląt pomiędzy 3 a 15 miesiącem życia. 95% dzieci przechodzi zakażenie tym patogenem co najmniej raz jeszcze przed ukończeniem 5 miesiąca życia. Zakażenia rotawirusowe u dzieci wykazują sezonowość zachorowań w okresie jesienno-zimowym, czego nie notuje się wśród dorosłych. Dorośli mający kontakt z chorymi dziećmi należą do grupy osób o największym stopniu ryzyka. Przenoszenie wirusów zachodzi najczęściej między członkami rodziny. Tego typu zakażenia występują również na oddziałach pediatrycznych – u dzieci rotawirusy stanowią najczęstszy czynnik etiologiczny biegunek związanych z opieką zdrowotną.
Zobacz też: Odporność dziecka – jak ją wzmocnić?
Zakażenia norowirusowe
Kolejnymi pod względem częstości notowanych zakażeń układu pokarmowego człowieka są niezmiernie istotne epidemiologicznie norowirusy (wirus Norwalk) oraz niedawno opisane sapowirusy (wirus Sapporo). Norowirusy zaliczane są do wirusów wysoce zaraźliwych – dawka zakaźna może wynosić zaledwie kilkanaście cząstek zakaźnych wirusa. Są one źródłem zarówno masowych zachorowań, jak i sporadycznych infekcji układu pokarmowego u przedstawicieli wszystkich grup wiekowych. Zakażenia mogą wystąpić ogniskowo, jako związane ze zbiorowym żywieniem, czy skażoną wodą.
Zakażenia adenowirusowe
Biegunki o etiologii adenowirusowej należą do najczęściej notowanych poważnych infekcji przewodu pokarmowego wśród niemowląt i małych dzieci poniżej 5 roku życia. Zakażenia nimi szerzą się drogą pokarmową, ale w przeciwieństwie do zakażeń rotawirusami, zakażenia adenowirusami jelitowymi rzadko występują w obrębie jednej rodziny. Zazwyczaj po okresie inkubacji trwającym 8-10 dni pojawia się biegunka, której towarzyszy niewysoka gorączka, wymioty, bóle brzucha i odwodnienie.
Zakażenia astrowirusowe
Zakażenia przewodu pokarmowego spowodowane przez astrowirusy mogą wystąpić w każdej grupie wiekowej, chociaż najczęściej notowane są u niemowląt i małych dzieci. Te zakażenia stanowią ok. 2-14% notowanych zakażeń biegunkowych, zwłaszcza u dzieci hospitalizowanych z powodu tych dolegliwości. Zakażenie następuje wskutek spożycia skażonej żywności (w szczególności ostryg), oraz na drodze fekalno-oralnej poprzez wodę.
Leczenie i profilaktyka zakażeń wirusowych przewodu pokarmowego
Brak specyficznych leków działających na wirusy biegunkowe powoduje, że głównym sposobem leczenia zakażonych pacjentów jest nawadnianie ich poprzez podawanie płynów i elektrolitów. Dzieci karmione mlekiem matki posiadają inną biotę przewodu pokarmowego, niż te karmione sztucznym pokarmem. Ciężkie biegunki występują u nich rzadziej.
Szczepienia i zapobieganie a biegunki wirusowe
Zapobieganie zakażeniom wirusowym przewodu pokarmowego polega przede wszystkim na zachowaniu zasad higieny rąk podczas przygotowywania posiłków i przed ich spożyciem. W przypadku zakażeń norowirusami zaleca się także staranne mycie warzyw i owoców. Ponadto tzw. owoce morza muszą być dokładnie ugotowane przez odpowiednio długi okres czasu, by doszło do inaktywacji wirusów.
Piśmiennictwo
- Acevedo-Rodriguez JG, Contreras CA, Ochoa TJ. Viral diarrheas – newer advances in diagnosis and management. Curr Opin Infect Dis. 2024; 37(5): 385-391. doi: 10.1097/QCO.0000000000001053.
- Bányai K, Estes MK, Martella V i wsp. Viral gastroenteritis. Lancet. 2018; 392(10142): 175-186. doi: 10.1016/S0140-6736(18)31128-0.
