Praca pochodząca z Uniwersytetu Griffith, opublikowana ostatnio w „Nature Communications”, badała skuteczność nowej kandydatki na szczepionkę przeciwko COVID-19 podawanej bezpośrednio do nozdrzy. Donosowa szczepionka może zrewolucjonizować nie tylko sam sposób podawania, bezpieczny dla osób bojących się igieł, ale i także przekierować odpowiedź układu odpornościowego na generowaną we wrotach zakażenia, jakimi są błony śluzowe układu oddechowego.
Szczepionka, o roboczej nazwie CDO-7N-1, jest preparatem atenuowanym. Przeznaczona jest do podawania donosowego. Wywołuje w ten sposób potencjalną odporność zarówno ze strony błon śluzowych, jak i ogólnoustrojową już przy pojedynczej dawce. Badania na modelu zwierzęcym wykazały, ze indukuje ona silne reakcje pamięci immunologicznej w błonie śluzowej nosa. Zapewnia długoterminową ochronę przez okres do roku lub dłużej.
Szczepionki atenuowane.
Szczepionki atenuowane, choć należą do pierwszych generacji szczepionek, oferują kilka znaczących zalet w porównaniu do innych typów:
- Wywołują silną i długotrwałą odporność, zarówno humoralną jak i komórkową, często już po jednej dawce
- Obejmują cały patogen (w tym przypadku wirusa), zapewniając w ten sposób szeroką odporność. W przeciwieństwie do pojedynczego antygenu, który jest stosowany w wielu innych szczepionkach
- Zazwyczaj pozostają stabilne w temperaturze lodówkowej (4°C), co czyni je idealnymi dla krajów o niskich i średnich dochodach. Trudno tam zachować ścisły reżim łańcucha chłodniczego.
Donosowa szczepionka – założenia.
Użyty w szczepionce CDO-7N-1 szczep wirusa wykazuje wysoce osłabioną replikację in vivo uzyskaną podczas wielokrotnych pasaży. Indukuje silne odpowiedzi ze strony błon śluzowych. Do tego ogólnoustrojową odpowiedź humoralną przeciwciał neutralizujących oraz limfocytów T zbadaną w warunkach eksperymentalnych u myszy, chomików i makaków, a wywołaną pojedynczą immunizacją. Myszy i chomiki zaszczepione preparatem CDO-7N-1 były chronione przed zakażeniem SARS-CoV-2 typu dzikiego (Wild type; WT). A do tego innymi budzącymi obawy wariantami genetycznymi. Z kolei, stwierdzono, iż surowice od zaszczepionych zwierząt neutralizują zarówno dziki wariant SARS-CoV-2, warianty Beta, Delta i Omicron XBB.1.5, ale także koronawirusa SARS-CoV-1. Odpowiedzi ze strony przeciwciał utrzymują się przez co najmniej rok po immunizacji. Ulegają wzmocnieniu w wyniku powtarzanego szczepienia lub zakażenia dzikim wariantem SARS-CoV-2.
Przeczytaj też: Szczepionka, która zatrzyma cukrzycę?
Można więc przypuszczać, że szczepionka zapewnia silną ochronę przed przenoszeniem. Zapobiega ponownemu zakażeniu i rozprzestrzenianiu się SARS-CoV-2, co jednocześnie powinno ograniczać powstawanie nowych wariantów wirusa. W przeciwieństwie do dotychczasowo stosowanych szczepionek mRNA czy szczepionek białkowych, które celowały tylko w białko kolca, preparat CDO-7N-1 indukuje odporność na wszystkie główne białka SARS-CoV-2. Był wysoce skuteczny przeciwko wszystkim głównym dotychczasowym wariantom patogenu, wykorzystanych podczas badań.
Donosowa szczepionka – licencja
Licencję na produkcję potencjalnej szczepionki uzyskała firma Indian Immunologicals Ltd, będąca głównym producentem szczepionek w Indiach. Firma ta opracowała do tej pory i wprowadziła na rynek kilka szczepionek do użycia u ludzi, a także zwierząt w Indiach. Obecnie eksportuje je do 62 krajów. Zakończenie niezbędnych badań przedklinicznych nad nowym preparatem przeciwko COVID-19 otwiera drogę dla kandydatki na szczepionkę do poddania jej testom klinicznym. Ocenia się, że odporność generowana przez preparat CDO-7N-1 przeciwko wszystkim białkom SARS-CoV-2 powinna poprawić skuteczność szczepień przeciwko przyszłym wariantom wirusa i ograniczyć szerzenie się COVID-19.
Piśmiennictwo:
Liu X, Ng WH, Zusinaite E i wsp. A single-dose intranasal live-attenuated codon deoptimized vaccine provides broad protection against SARS-CoV-2 and its variants. Nat Commun. 2024; 15(1): 7225. doi: 10.1038/s41467-024-51535-y.
