Cynamon jest znaną od wieków przyprawą wytwarzaną z wysuszonej wewnętrznej warstwy kory drzew cynamonowca. Był używany jako składnik w całej historii, począwszy od starożytnego Egiptu. Kiedyś rzadki i cenny, uważany był za prezent godny królów, obecnie jest niedrogi i powszechnie dostępny w większości sklepów. Występuje również jako składnik różnych mieszanek przyprawowych.
Cynamon i… cynamon
Najbardziej znanymi przedstawicielami rodzaju są: cynamonowiec cejloński (Cinnamomum verum) oraz cynamonowiec wonny, inaczej kasja (Cinnamomum cassia).
- Cynamonowiec cejloński, znany jest również jako „prawdziwy” cynamon. Ma jasną, żółtobrązową barwę i delikatny, lekko piekący, słodkawo-korzenny smak.
- Kasja jest obecnie najpopularniejszą odmianą cynamonu. Ma natomiast ciemny, rdzawy kolor oraz mocno piekący i cierpki smak.
Sri Lanka jest obecnie głównym producentem cynamonu właściwego, podczas gdy kasja jest uprawiana głównie w Chinach i Indonezji. Cynamon uzyskuje się poprzez obcięcie łodyg drzew cynamonowych. Następnie wydobywa się z nich korę wewnętrzną i usuwa części zdrewniałe. Po wyschnięciu tworzy ona paski zwijające się w laskami cynamonu, które można zmielić na proszek. Wyrazisty zapach i smak cynamonu wynika z jego oleistych składników, które są bardzo bogate w aldehyd cynamonowy. W ostatnich latach współczesna nauka zaczęła potwierdzać wiele potencjalnych korzyści zdrowotnych związanych z używaniem cynamonu, jako bogatego źródła antyoksydantów, w tym wielu polifenoli.
Przeciwzapalny, obniża ciśnienie
Jedno z badań naukowych wykazało, że suplementacja cynamonem może znacząco zwiększyć poziom przeciwutleniaczy we krwi, jednocześnie obniżając poziom markerów stanu zapalnego, takich jak białko C-reaktywne. W rzeczywistości działanie antyoksydacyjne cynamonu jest tak silne, że można go nawet stosować jako naturalny środek konserwujący żywność. Procesy zapalne są niezwykle ważne, ponieważ pomagają organizmowi reagować na zakażenia i naprawiać uszkodzenia tkanek.. Jednak zapalenie może stać się problemem, gdy przechodzi w stan przewlekły lub skierowane jest przeciwko własnym tkankom organizmu. Cynamon może być przydatny i w tym zakresie, hamując zbyt nasiloną odpowiedź zapalną.
Cynamon wiązany jest też ze zmniejszeniem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, które są główną przyczyną zgonów na całym świecie. Według jednej z prac, suplementacja co najmniej 1,5 grama, czyli około 3/4 łyżeczki, cynamonu dziennie była w stanie obniżyć poziom trójglicerydów, cholesterolu całkowitego, złego cholesterolu LDL oraz poziom cukru we krwi u osób z zespołem metabolicznym. Inna meta-analiza wykazała, że cynamon może obniżać całkowity poziom trójglicerydów i cholesterolu całkowitego, które są czynnikami ryzyka chorób serca. Według badań, cynamon obniża ciśnienie krwi, jeśli spożywa się go konsekwentnie przez co najmniej 8 tygodni.
Cynamon kontra cukrzyca?
Niektóre dostępne badania sugerują, że cynamon może być w stanie zmniejszyć insulinooporność. Jest to cecha charakterystyczna dla takich schorzeń, jak zespół metaboliczny czy cukrzyca typu 2, gdzie tkanki niektórych ludzi stają się oporne na działanie insuliny, będącej jednym z kluczowych hormonów regulujących metabolizm i wykorzystanie energii przez organizm. Zwiększając wrażliwość komórek na insulinę, cynamon może obniżyć poziom cukru we krwi i wspierać lepszą kontrolę glikemii. Dzieje się tak także poprzez zmniejszenie przez cynamon ilości cukru przedostającego się do krwioobiegu po posiłku. Cynamon czyni to poprzez zakłócanie funkcjonowania licznych enzymów trawiennych, co spowalnia rozkład węglowodanów w przewodzie pokarmowym. Badania in vitro wykazały, że cynamon może działać jako mimetyk insuliny, wzmacniać działanie insuliny lub stymulować komórkowy metabolizm glukozy. Ponadto badania na zwierzętach wykazały jego silne właściwości hipoglikemizujące.
Jednakże istnieje bardzo niewiele dobrze kontrolowanych badań klinicznych. Ogranicza to wnioski, jakie można wyciągnąć na temat potencjalnych korzyści zdrowotnych cynamonu dla wolno żyjących ludzi. Najbardziej obiecującym obszarem jest zastosowanie cynamonu jako środka wspomagającego leczenie cukrzycy typu 2. Jednak przed sformułowaniem ostatecznych zaleceń konieczne są dalsze prace. Nieliczne badania obserwacyjne na ludziach potwierdziły korzystne działanie cynamonu. Prawdopodobnie może on obniżyć poziom cukru we krwi na czczo i poprawić poziom hemoglobiny glikowanej (HA1c), będącej wskaźnikiem długoterminowej kontroli poziomu cukru we krwi.
Potencjał cynamonu
Wydaje się również, że niektóre związki występujące w korze cynamonowca hamują gromadzenie się białka zwanego tau w mózgu, co jest jedną z cech charakterystycznych choroby Alzheimera. W badaniu przeprowadzonym w 2014 roku na myszach z modelem choroby Parkinsona cynamon pomógł chronić neurony, znormalizować poziom neuroprzekaźników i poprawić funkcje motoryczne organizmu, jednakże działania te wymagają dalszych badań na ludziach.
Cynamon był także szeroko badany pod kątem jego potencjalnego zastosowania w profilaktyce i leczeniu chorób nowotworowych. Jego działanie miałoby polegać na hamowaniu wzrostu komórek nowotworowych i tworzeni się naczyń krwionośnych (angiogenezę) w obrębie guzów. Jedno badanie przeprowadzone na myszach z indukowanymi nowotworami jajnika wykazało, że aldehyd cynamonowy może blokować ekspresję niektórych białek zaangażowanych w rozwój komórek nowotworowych. Jednak ogólnie rzecz biorąc, dostępne dowody ograniczają się obecnie do badań in vitro lub na modelu zwierzęcym. Co za tym idzie, potrzebne są dalsze prace, by ocenić potencjalne działanie przeciwnowotworowe cynamonu u ludzi.
Przeciwko bakteriom, grzybom i wirusom?
Zdecydowanie więcej wiadomo na temat potencjalnego zastosowania aldehydu cynamonowego w walce z różnymi rodzajami infekcji. Badania in vitro sugerowały, że olej cynamonowy może niszczyć komórki niektórych grzybów powodujących zakażenia dróg oddechowych. Może również hamować rozwój niektórych bakterii, w tym Listeria monocytogenes czy Salmonella spp. Ponadto antybakteryjne działanie cynamonu może również pomóc w zapobieganiu próchnicy zębów i zmniejszeniu nieświeżego oddechu. Niektórzy autorzy sugerują, że cynamon może pomóc w walce z niektórymi wirusami. Na przykład uważa się, że związki o podwyższonej zawartości kumaryny, a ekstrahowane z Cinnamomum cassia będą skuteczne przeciwko HIV-1, najczęstszemu wariantowi HIV występującego u ludzi. Inne doniesienia pozwalają spekulować, że cynamon może również chronić przed innymi wirusami, w tym grypą i dengą, przenoszoną przez komary. Jednak i w tym przypadku potrzebne są dodatkowe badania na ludziach, aby potwierdzić te efekty obserwowane w warunkach in vitro.
Każdy cynamon może przynosić korzyści zdrowotne, ale ten pozyskiwany z cynamonowca wonnego (Cinnamomum cassia) w dużych dawkach może powodować problemy z wątrobą ze względu na podwyższoną zawartość kumaryny. „Prawdziwy” cynamon cejloński jest pod tym względem znacznie bardziej bezpieczny. Jednak w porównaniu z cynamonem cejlońskim, kasja jest ogólnie tańsza i szerzej dostępna. Dlatego też lepiej stosować w kuchni odmianę cejlońską.
Przeczytaj też: Ocal serce przez talerz
Śledzie po sarmacku
W szlacheckiej Polsce cynamon wykorzystywano powszechnie w kuchni, zarówno dla jego własności przyprawowych, jak i konserwujących. Tymi drugimi cechował się też miód, będący wówczas zamiennikiem cukru. Z takiego połączenia powstał przepis na śledzie o staropolskiej nucie smakowej.
Około 0,5 kg płatów śledziowych – najlepiej korzennych – płuczę w przez 30 minut w wodzie zakwaszonej łyżką soku z cytryny. Wypłukane i osuszone filety kroję w dzwonka. W małym rondelku podgrzewam 0,5 szklanki oleju rzepakowego, 5-6 czubatych łyżek miodu gryczanego lub wrzosowego, łyżkę soku z cytryny i łyżkę sproszowanego cynamonu. Tak przygotowaną zalewę mieszam starannie, a następnie studzę. W wyparzonym słoiku układam warstwami śledzie i 2-3 drobno posiekane białe cebule. Całość zalewam chłodną zalewą i wstawiam na dobę lub dwie do lodówki.
Smacznego!
