W badaniu opublikowanym niedawno przez czasopismo „Lancet Diabetes & Endocrinology” grupa naukowców zbadała związek pomiędzy COVID-19 a częstością występowania cukrzycy typu 1 i 2 oraz cukrzycy ciążowej, a także wpływ szczepień przeciwko COVID-19. Dotychczasowe badania wskazują na 30-50% nadwyżkę zachorowań na cukrzycę typu 2 po zakażeniu SARS-CoV-2. Cukrzyca a COVID-19 – są istotne obawy z punktu widzenia zdrowia publicznego.
Cukrzyca a COVID-19 – duże badanie
Nie jest co prawda jasne, czy ten wzrost zachorowań na cukrzycę wynika z krótkotrwałej hiperglikemii czy długoterminowych skutków zakażenia. Większość badań badała zachorowania na cukrzycę w ustalonych punktach czasowych po COVID-19. Poniższe badanie skupiło się na analizie danych osób w wieku 18 lat i starszych. Dotyczyło zarejestrowanych w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej przy użyciu oprogramowania TPP na terenie Wielkiej Brytanii w ramach platformy Open Secure Analytics Framework for Electronic Health Records (OpenSAFELY). Obejmowało ono dokumentację podstawowej opieki zdrowotnej 24 milionów osób, powiązaną z danymi dotyczącymi testów w kierunku SARS-CoV-2, przyjęciami do szpitali National Health Service (NHS) i rejestrami zgonów, a także danymi dotyczącymi szczepień przeciwko COVID-19.
Trzy grupy pacjentów
W badaniu wyodrębniono trzy grupy pacjentów. Przed szczepieniem (obserwacja od 01.01.2020 do 14.12.2021), zaszczepionych (obserwacja rozpoczynająca się dwa tygodnie po drugim szczepieniu) i niezaszczepionych (rozpoczynające się 12 tygodni po kwalifikacji do szczepienia bez podania szczepionki). Uczestnicy badania byli zarejestrowani przez najmniej sześć miesięcy. Mieli także powyżej 18 lat oraz były dostępne ich dane dotyczące pochodzenia, płci i obszaru zamieszkania. Osoby z potwierdzonym wcześniejszym zakażeniem SARS-CoV-2 lub diagnozą COVID-19 zostały wykluczone. Badanie oceniało powiązania między COVID-19 a diagnozą cukrzycy. Badało zmiany do dwóch lat po diagnozie według rodzaju cukrzycy, statusu szczepienia i ciężkości przebiegu COVID-19. Analizy statystyczne szacowały wskaźniki zapadalności i współczynniki ryzyka, z analizami podgrup według danych demograficznych i chorób współistniejących.
Przeczytaj też: Nowe objawy COVID-19
Spośród 33 404 025 osób zarejestrowanych w bazie OpenSAFELY kwalifikujących się do grupy przed szczepieniem, 16 699 943 spełniło kryteria włączenia do badania. Spośród 33 023 366 uczestników żyjących na początku fali Delta pandemii COVID-19, 12 279 699 zostało zakwalifikowanych do grupy zaszczepionych, a 3 076 951 do grupy niezaszczepionych. Okresy obserwacji trwały od 01.01.2020 do 14.12.2021 dla grupy przed szczepieniem. Od 01.06.2021 do 14.12.2021 dla grup zaszczepionych i niezaszczepionych. W grupie przed szczepieniem u 916 802 (5,5%) zdiagnozowano COVID-19. U zaszczepionych u 774 475 (6,3%) osób stwierdzono COVID-19. W grupie niezaszczepionej zakażenie SARS-coV-2 zdiagnozowano u 153 941 (5,0%) osób. Śmiertelność w ciągu 28 dni od diagnozy wyniosła 0,1% w grupie przed szczepieniem. Odpowiednio także 0,2% w grupie zaszczepionej i 0,3% w grupie niezaszczepionej.
Pacjenci z grupy niezaszczepionej – charakterystyka
Pacjenci z grupy niezaszczepionej cechowali się młodszym wiekiem. Do tego większym odsetkiem mężczyzn, większym udziałem pochodzenia azjatyckiego i afrykańskiego oraz pochodzeniem z najbardziej ubogich środowisk w porównaniu do grupy zaszczepionej. Mediana czasu obserwacji wynosiła 714 dni dla grupy przed szczepieniem. 190 dni dla grupy zaszczepionej i 126 dni dla grupy niezaszczepionej. Podczas badania u 145 533 osób zdiagnozowano cukrzycę typu 2 w grupie przed szczepieniem, podczas gdy u 34 365 w grupie zaszczepionej i 2781 w grupie niezaszczepionej. Diagnozę cukrzycy typu 1 postawiono u 2619 osób w grupie zaszczepionej, 16 047 w grupie przed szczepieniem i 747 w grupie niezaszczepionej.
Cukrzyca a COVID-19 – współczynniki zapadalności
Współczynniki zapadalności na cukrzycę typu 2 były wyższe w grupie zaszczepionej w porównaniu z grupą niezaszczepioną. Standaryzowane pod względem wieku i płci współczynniki zapadalności na cukrzycę po diagnozie COVID-19 były wyższe w grupie niezaszczepionej niż w grupie przed szczepieniem i zaszczepionej. Zapadalność na cukrzycę była wyższa u osób hospitalizowanych z powodu COVID-19. W grupie przed szczepieniem 145 323 diagnoz cukrzycy typu 2 miało dane uzupełniające. W 61,6% wykazano jej przewlekły charakter. Częstość przewlekłej cukrzycy była nieznacznie wyższa po hospitalizacji z powodu COVID-19. Skorygowane współczynniki ryzyka (aHR) wykazały zwiększoną zapadalność na cukrzycę typu 2 po zachorowaniu COVID-19, szczególnie w grupie niezaszczepionej. W grupie przed szczepieniem zapadalność na cukrzycę typu 2 pozostawała także podwyższona 53-102 tygodnie po diagnozie COVID-19.
Częstość występowania cukrzycy typu 1 była wyższa w ciągu pierwszych czterech tygodni po diagnozie COVID-19 we wszystkich grupach. Z wyższymi skorygowanymi współczynnikami ryzyka w grupach przed szczepieniem i niezaszczepionych. Grupa przed szczepieniem wykazała podwyższoną częstość występowania cukrzycy typu 1 do 52 tygodni po diagnozie COVID-19. Nie zaobserwowano istotnego wzrostu cukrzycy ciążowej po zachorowaniach na COVID-19. Częstość występowania innych typów cukrzycy była również podwyższona, szczególnie po hospitalizacji z powodu COVID-19.
Znaczenie szczepień
W grupie narażonej na COVID-19 przed szczepieniami częstość występowania cukrzycy typu 2 była czterokrotnie wyższa w ciągu pierwszych czterech tygodni po diagnozie. Pozostała także podwyższona o 64% w drugim roku, szczególnie w przypadkach hospitalizowanych. Zaobserwowany wzrost częstości występowania cukrzycy typu 2 był znacznie niższy u osób zaszczepionych. Częstość występowania cukrzycy typu 1 była podwyższona tylko w pierwszym roku po diagnozie, bez wyraźnego wzrostu częstości występowania cukrzycy ciążowej.
Omawiane badanie podkreśla więc znaczenie szczepień i rutynowych badań w kierunku cukrzycy. Zwłaszcza u osób po ciężkim przebiegu zakażenia COVID-19 – w celu zarządzania długoterminowymi skutkami zdrowotnymi i racjonalną opieką medyczną.
Piśmiennictwo:
Taylor K, Eastwood S, Walker V i wsp. Incidence of diabetes after SARS-CoV-2 infection in England and the implications of COVID-19 vaccination: a retrospective cohort study of 16 million people. Lancet Diabetes Endocrinol. 2024; 12(8): 558-568. doi: 10.1016/S2213-8587(24)00159-1.
