Amerykańskie media rozpisywały się na temat tzw. choroby jeleni zombie i zakażeń wśród ludzi przez nie spowodowanych. Amerykańskie CDC przyznało w komunikacie, że u dwójki myśliwych wystąpiło podobne schorzenie neurologiczne, które doprowadziło do ich śmierci. Wcześniej jedli mięso z populacji jeleni, w której występuje tzw. choroba jeleni zombie.
- Choroba jeleni zombie należy do grupy chorób prionowych, które prowadzą do uszkodzenia mózgu i śmierci.
- Choroba szalonych krów jest przykładem choroby prionowej, która może przenieść się z bydła na ludzi. Niektórzy badacze porównują do niej chorobę jeleni zombie.
- Schorzenie atakuje jelenie, łosie czy renifery. Prowadzi u zwierząt do utraty wagi, braku koordynacji, potknięć, apatii, utraty wagi, ślinienia się i braku strachu przed ludźmi.
- W 2022 r. dwóch myśliwych, którzy jedli dziczyznę z upolowanych jeleni wirginijskich, zmarło w wyniku rozwoju sporadycznego wariantu choroby Creutzfeldta-Jakoba. Podejrzewa się, że przyczyna mogła być choroba jeleni zombie, która wysteruje właśnie w populacji jeleni wirginijskich.
Choroba jeleni zombie: co to za schorzenie?
Choroba jeleni zombie (CWD) należy do grupy chorób prionowych, będących rzadkimi, postępującymi, a w konsekwencji śmiertelnymi chorobami neurodegeneracyjnymi. Schorzenie atakuje jelenie, łosie czy renifery. Prowadzi do utraty wagi, braku koordynacji, potknięć, apatii, utraty wagi, ślinienia się i braku strachu przed ludźmi.
Choroba jeleni zombie należy do grupy chorób prionowych, które prowadzą do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego i śmierci. Najszerzej znanymi chorobami prionowymi człowieka jest występująca w kilku typach choroba Creutzfeldta-Jacoba (Creutzfeldt-Jakob Disease; CJD) oraz wariant choroby Creutzfeldta-Jacoba (vCJD), który jest formą choroby szalonych krów, zwanej poprawnie gąbczastą encefalopatią bydła (Bovine Spongiform Encephalopathy; BSE).
Choroba jeleni zombie „kuzynką” choroby szalonych krów?
Choroba szalonych krów jest przykładem choroby prionowej, która może przenieść się z bydła na ludzi. Niektórzy badacze porównują do niej chorobę jeleni zombie. Według FDA, w przypadku gąbczastej encefalopatii bydła od zakażenia do rozwoju choroby zwykle upływało od czterech do sześciu lat. Wśród jeleni zakażonych prionami przewlekłej choroby wyniszczającej, okres inkubacji może ulec skróceniu do dwóch lat. Zatem zwierzęta te mogą być chore, ale wyglądać normalnie, aż do wystąpienia zauważalnych objawów, takich jak utrata masy ciała. Chociaż nie jest znany dotąd żaden potwierdzony przypadek przeniesienia „choroby jeleni zombie” z jelenia na człowieka, obawy wzrosły, odkąd w listopadzie urzędnicy amerykańscy wykryli priony CWD u martwego jelenia w Parku Narodowym Yellowstone. Powoduje to obawy, że priony choroby jeleni zombie mogą przenieść się na ludzi, podobnie jak priony BSE w Wielkiej Brytanii w latach 90 XX wieku.
Czy choroba jeleni zombie może przenosić się na ludzi?
W 2022 r. naukowcy z Kanady opublikowali badanie, oparte na doświadczalnym modelu zwierzęcym, sugerujące ryzyko przeniesienia prionów tzw. choroby jeleni zombie na ludzi. Jeśli rzeczywiście jest to możliwe, USA może stanąć przez potencjalnym kryzysem gospodarczym, podobnym do tego, jaki spowodowała choroba szalonych krów w Unii Europejskiej ćwierć wieku temu.
Powody do obaw są, bo naukowcy z Centrum Nauki o Zdrowiu Uniwersytetu Teksasu w San Antonio ogłosili, że w 2022 r. dwóch myśliwych, którzy jedli dziczyznę z upolowanych jeleni wirginijskich, zmarło w wyniku rozwoju sporadycznego wariantu choroby Creutzfeldta-Jakoba. Wiadomo, że populacja jeleni wirginijskich cierpi na przewlekłą chorobę wyniszczającą. Choroba ta pod względem objawów neurologicznych podobna jest właśnie do CWD, czyli choroby jeleni zombie.
Nie podano publicznie, gdzie zmarli mieszkali i polowali
Naukowcy stwierdzili, że drugi zmarły mężczyzna, który miał 77 lat, cierpiał na „szybko pojawiające się dezorientację i agresję”. Chory zmarł w ciągu miesiąca pomimo wdrożonego leczenia. Nie podano jak dotąd opinii publicznej, gdzie mężczyźni mieszkali i gdzie polowali. Jednak według CDC największe skupisko zwierząt zakażonych „chorobą jeleni zombie” występuje na terenach Kansas, Nebraski, Wisconsin i Wyoming. Jednak ze względu na trudności w rozróżnieniu chorób prionowych naukowcy stwierdzili, że omawiane przypadki nie stanowią udowodnionego przeniesienia prionów z jeleniowatych na człowieka. Podkreślono natomiast potrzebę dalszych badań nad potencjalnym ryzykiem spożywania mięsa jeleni zakażonych CWD i konsekwencjami takich zdarzeń dla zdrowia publicznego.
Warto przeczytać: Ptasia grypa atakuje krowy w USA
Choroba rozprzestrzenia się na kolejne stany USA
Tymczasem przewlekła choroba wyniszczająca nadal rozprzestrzenia się na kolejne stany USA. Najnowsze zakażenia stwierdzono na terenie Indiany. Według CDC chorobę wykryto w tym miesiącu u samca jelenia bielika w północno-wschodniej części stanu, graniczącej z częścią stanu Michigan, gdzie wcześniej wykryto ogniska CWD. Aktualne dane dotyczące występowania prionów chronicznej choroby wyniszczającej uwzględniają 33 stany USA (wliczając w to Indianę), a także cztery prowincje Kanady oraz cztery inne kraje, jakim są: Finlandia, Norwegia, Szwecja i Korea Południowa.
Piśmiennictwo:
Hannaoui S, Zemlyankina I, Chang S.C. i wsp. Transmission of cervid prions to humanized mice demonstrates the zoonotic potential of CWD. Acta Neuropathol. 2022; 144(4): 767-784.
Trout J, Roberts M, Tabet M i wsp. Two Hunters from the Same Lodge Afflicted with Sporadic CJD: Is Chronic Wasting Disease to Blame? Neurology. 2024; 102 (17)
