Zwiększenie dziennego spożycia błonnika pokarmowego o 10 g zmniejsza ryzyko zachorowania na rak jelita grubego o 13%. To wynik jednego z badań dotyczących wpływu błonnika na ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. W Polsce rokrocznie diagnozę tego nowotworu słyszy ok. 23 tys. pacjentów. Obniża się też średni wiek zachorowania, stąd każdy z nas powinien na poważnie podejść do profilaktyki.
Rak jelita grubego jest jednym z najbardziej śmiertelnych i najczęściej występujących nowotworów. W Polsce diagnozę słyszy ok. 23 tys. pacjentów rocznie. Wprawdzie średni wiek zachorowania na raka jelita grubego to 67 lat, ale coraz częściej dotyka on młodych ludzi (przed 50. rokiem życia). 65 proc. chorych zgłasza się do lekarzy, kiedy rak jelita jest już zaawansowany. Tymczasem wystarczy wykonać dwa badania: kolonoskopię i test na krew utajoną w kale (tzw. test FIT), by w porę wykryć zagrożenie. Kiedy pojawia się krwawienie z odbytu, na nieskomplikowane leczenie może być zbyt późno.
Rak jelita grubego – codzienna profilaktyka jest w naszych rękach
Czynnikami ryzyka raka jelita grubego są otyłość, częste spożywanie czerwonego mięsa, dieta bogata w tłuszcze i cholesterol i palenie papierosów. Ryzyko zachorowania rośnie liniowo wraz ze wzrostem BMI w przedziale 23-30. U dorosłych z BMI powyżej 30 ryzyko wystąpienia raka jelita grubego wzrasta o 50 do 100% w porównaniu z osobami z BMI < 23. Z drugiej strony naukowcy szacują, że regularna intensywna aktywność fizyczna może zmniejszyć ryzyko rozwoju raka nawet do 50%.
Pewną rolę w profilaktyce odgrywają witaminy i wapń, ale przede wszystkim znaczenie ma błonnik pokarmowy. Jego główne źródło w diecie stanowią produkty pełnoziarniste, kasze i płatki. Znajdziemy go również w nasionach roślin strączkowych, suszonych owocach i orzechach.
Błonnik a rak jelita grubego: zmniejsz ryzyko zachorowania
Różne ośrodki przeprowadziły badania dotyczące związku między zwiększonym przyjmowaniem błonnika a rakiem jelita grubego. W badaniu kohortowym (czyli badaniu obserwacyjnym, w którym obserwuje się grupę ludzi – kohortę – przez określony czas, by ustalić, jak określone czynniki wpływają na ich zdrowie) Swedish Mammography Cohort obserwowano 61 433 kobiet. W ciągu 14 lat nowotwór jelita grubego rozpoznano łącznie u 805 uczestniczek badania.
Wykazano, że spożycie ≥4,5 porcji produktów pełnoziarnistych/dzień powodowało istotne zmniejszenie (o około 1/3) ryzyka zachorowania na raka okrężnicy, w porównaniu ze spożyciem ≤1,5 porcji/dzień. Zaobserwowano także, że u kobiet, których dieta była bogata w błonnik pokarmowy (≥13,6 g/d), ryzyko zachorowania na raka okrężnicy było o 27% niższe niż u kobiet o małym spożyciu tego składnika diety (< 7,4 g/d).
Rak jelita grubego a błonnik? W badaniu The European Prospective Investigation for Cancer and Nutrition (EPIC) przebadano ponad 500 tys. osób z 10 europejskich państw (nie było wśród nich Polaków). Z badania wynika, że zwiększenie dziennego spożycia błonnika pokarmowego o 10 g zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego o 13%.
Serwis Medical News Today opisuje badania przeprowadzone na australijskim Uniwersytecie Flindersa. Potwierdziły one, że diety bogate w owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste i zdrowe tłuszcze, przy jednoczesnym ograniczeniu cukru i alkoholu, mogą znacznie obniżyć ryzyko raka i poprawić wyniki leczenia. Wyniki opublikowane w European Journal of Nutrition opierają się na istniejących dowodach odkrytych przez ten sam zespół, które pokazują, że dieta bogata w owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste, ryby, rośliny strączkowe i nabiał może pomóc chronią przed nowotworami przewodu pokarmowego.
Naukowcy sugerują, że spożywanie większej ilości zdrowych tłuszczów i warzyw przy jednoczesnym ograniczeniu spożycia cukru i alkoholu może znacznie obniżyć ryzyko raka jelita grubego i innych rodzajów raka.
Instytucje powinny zachęcać do zmiany diety
I odwrotnie. Niezdrowe wzorce żywieniowe – czerwone i przetworzone mięso, fast foody, rafinowane produkty zbożowe, alkohol i słodkie napoje – są silnie powiązane z większym ryzykiem nowotworów przewodu pokarmowego.
– Warzywa są bogate w błonnik, witaminy, minerały i przeciwutleniacze. To wszystko pomaga zmniejszyć stan zapalny i wspierają ogólny stan zdrowia – powiedział Zegeye Abebe Abitew, pracownik naukowy College of Medicine and Public Health na Flinders University.
Z drugiej strony dieta bogata w węglowodany i błonnik, w tym owoce cytrusowe i inne owoce, produkty inne niż pełnoziarniste, produkty pełnoziarniste, cukier i ciemnozielone warzywa, nie wykazała wyraźnego związku z ryzykiem raka jelita grubego.
Inny członek zespołu naukowców, Yohannes Melaku, wyraził nadzieję, że kolejne dowody na związek zdrowej diety i profilaktyki nowotworowej zachęca różne instytucje do „skupieniu się na zwiększeniu dostępu do zdrowej żywności i zwiększaniu świadomości na jej temat, aby pomóc zmniejszyć ryzyko raka”. – Chociaż badanie nie sugeruje, że wzorce żywieniowe wpływają na przeżycie po wystąpieniu raka jelita grubego, promowanie zdrowego odżywiania może w znacznym stopniu przyczynić się do strategii zapobiegania nowotworom” – powiedział Melaku.
Martyna Kośka
Czytaj też:
Jak dieta może wzmocnić odporność na przeziębienie i grypę
Oliwa z oliwek a demencja. Kolejny dowód na to, że dieta śródziemnomorska jest najlepsza
