Zespół badaczy z Uniwersytetu Cambridge odkrył prawdopodobny mechanizm, dzięki któremu kwas acetylosalicylowy (ASA), znany powszechnie jako aspiryna, będący popularnym i niedrogim środkiem przeciwbólowym oraz przeciwzakrzepowym, może powstrzymać rozprzestrzenianie się komórek nowotworowych. Odkrycie to, opublikowane na początku marca 2025 roku na łamach „Nature”, zostało dokonane w pewnym sensie przypadkowo. Aspiryna a nowotwory – co wiemy?
Układ odpornościowy a przerzuty nowotworowe
Naukowcy przyglądali się procesowi, jak układ odpornościowy reaguje na przerzuty komórek nowotworowych. Przerzuty polegają na rozprzestrzenianiu się komórek nowotworowych z guzów pierwotnych do odległych narządów. To one są tak naprawdę przyczyną 90% zgonów z powodu nowotworów na świecie. Jednak komórki nowotworowe tworzące przerzuty są wyjątkowo podatne na atak układu odpornościowego – przede wszystkim ze strony cytotoksycznych limfocytów T (CTL). Jest tak, ponieważ początkowo są pozbawione immunosupresyjnego mikrośrodowiska występującego w rozwiniętych guzach.
Rola limfocytów T w walce z nowotworami
CTL są rodzajem żołnierzy na pierwszej linii układu odpornościowego, zaprojektowanych do atakowania i niszczenia zakażonych i/lub nowotworowych komórek. Jest to znacznie łatwiejsze, gdy komórki te są w izolacji. Od lat istnieje zainteresowanie terapeutycznym wykorzystaniem tej podatności układu odpornościowego w celu zapobiegania nawrotom u pacjentów z wczesnym nowotworem zagrożonym przerzutami.
Odkrycie genu ARHGEF1 i jego roli w przerzutach
Kiedy brytyjski zespół badał myszy pod kątem genów związanych z układem odpornościowym, które mogą być zaangażowane w tworzenie się przerzutów, naukowcy natknęli się na coś interesującego. Dotyczyło to właśnie CTL – genu, który tłumił ich aktywność, znanego jako ARHGEF1. Badając myszy, które nie miały ARHGEF1 w swoich limfocytach T, stwierdzono, że wystąpiło u nich mniej przerzutów z pierwotnej lokalizacji guza do płuc i wątroby.
Rola aspiryny w zmniejszaniu ryzyka przerzutów
Jednak ARHGEF1 nie był główną przyczyną problemu. Odkryto bowiem, że gen tłumiący limfocyty T był włączany przez białko produkowane przez płytki krwi. To elementy morfotyczne, które pomagają krwi krzepnąć. Jednak nasilone krzepnięcie może czasami stanowić problem, który w pewnym stopniu pomaga rozwiązać podawanie aspiryny. Ta mniejsza ilość produkowanego białka krzepnięcia, zwanego tromboksanem A2 (TXA2).
Aspiryna a nowotwory – wyniki badań na myszach
Poprzednie badania, opublikowane w 2012 roku, sugerowały, że codzienne przyjmowanie małej dawki aspiryny może również pomóc w zapobieganiu przerzutom. Jednak momentem przełomowym było odkrycie, że TXA2 jest sygnałem molekularnym, który aktywuje tłumiący efekt w odniesieniu do limfocytów T. Badania zespołu z Cambridge zostały przetestowane na dwóch grupach myszy z wywołanym czerniakiem. Jednej grupie zwierząt podawano aspirynę, zaś drugiej, będącej grupą kontrolną, nie. Uzyskane wyniki wykazały, że w porównaniu z grupą kontrolną przerzuty były rzadsze u myszy, którym podawano aspirynę. Dotyczyły one właśnie limfocytów T.
Wnioski i potencjał dla terapii nowotworowych
Odkrycia te ujawniają nową ścieżkę immunosupresyjną, która ogranicza odporność limfocytów T na przerzuty nowotworowe, dostarczając spostrzeżeń na temat potencjalnej aktywności przeciwprzerzutowej aspiryny i torując drogę dla skuteczniejszych metod immunoterapii. Oczywiście, nie oznacza to, że każdy chory onkologiczny powinien zaopatrzyć się w aspirynę i przyjmować ją na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem. Trzeba pamiętać, iż regularne stosowanie aspiryny może również mieć poważne skutki uboczne, w tym udział w wywołaniu choroby wrzodowej żołądka czy dwunastnicy oraz ułatwione krwawienia z przewodu pokarmowego.
Aspiryna a nowotwory – przyszłość badań i potencjał terapeutyczny
Do ustalenia postępowania terapeutycznego potrzebne są dalsze badania – przeprowadzone na już ludziach – mimo to wyniki są obiecujące. Jeśli aspiryna okaże się skutecznym remedium na przerzutowanie nowotworów, jej niski koszt również uczyni ją atrakcyjną formą leczenia.
Piśmiennictwo:
Rothwell PM, Wilson M, Price JF i wsp. Effect of daily aspirin on risk of cancer metastasis: a study of incident cancers during randomised controlled trials. Lancet. 2012; 379(9826): 1591-601. doi: 10.1016/S0140-6736(12)60209-8.
Yang J, Yamashita-Kanemaru Y, Morris BI i wsp. Aspirin prevents metastasis by limiting platelet TXA2 suppression of T cell immunity. Nature. 2025 Mar 5. doi: 10.1038/s41586-025-08626-7.
Polecamy także: Karta e-DILO: jak ułatwi leczenie onkologiczne?
