Witamina K, choć nie tak często omawiana jak inne witaminy, pełni niezwykle ważną rolę w naszym organizmie, szczególnie w procesie krzepnięcia krwi oraz w zdrowiu kości. Niedobór tej witaminy może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, zwłaszcza u noworodków, ale również wśród dorosłych. Zrozumienie, jak witamina K wpływa na nasze zdrowie i jakie są objawy jej niedoboru, jest kluczowe dla wczesnej diagnostyki i skutecznego leczenia.
Co to jest witamina K i dlaczego jest ważna?
Witamina K to grupa rozpuszczalnych w tłuszczach witamin, które odgrywają kluczową rolę w krzepnięciu krwi. Jest niezbędna do produkcji białek, które pomagają w tworzeniu skrzepów krwi, co zapobiega nadmiernemu krwawieniu. Ponadto witamina K ma istotne znaczenie dla zdrowia kości, ponieważ wspomaga produkcję osteokalcyny – białka, które wpływa na mineralizację tkanki kostnej.
Witaminy K1 i K2 są głównymi formami tej witaminy. K1, znana również jako fitomenadion, pochodzi głównie z zielonych warzyw liściastych, takich jak szpinak, sałata, brokuły czy jarmuż. K2 natomiast znajduje się w fermentowanych produktach spożywczych, a także w niektórych bakteryjnych florach jelitowych.
Niedobór witaminy K u noworodków: czym jest VKDB?
Największym ryzykiem związanym z niedoborem witaminy K są noworodki, które mogą cierpieć na krwawienie związane z niedoborem witaminy K (VKDB). Krwawienia te, jeśli nie zostaną szybko zdiagnozowane i leczone, mogą prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, w tym krwawienia śródczaszkowego, uszkodzenia mózgu, a w skrajnych przypadkach – śmierci. Noworodki rodzą się z jelitami pozbawionymi flory bakteryjnej. To sprawia, że ich organizmy mają trudności z wytwarzaniem witaminy K w odpowiedniej ilości. Dlatego tak ważne jest, aby witamina K była podana noworodkowi zaraz po urodzeniu.
Zależnie od momentu wystąpienia objawów, rozróżniamy trzy typy VKDB:
- Wczesny początek – krwawienie występuje w ciągu 24 godzin od urodzenia, zazwyczaj spowodowane przez leki stosowane przez matkę w trakcie ciąży, np. leki przeciwdrgawkowe.
- Klasyczny – krwawienie pojawia się od 1 do 4 tygodni po narodzinach.
- Późny początek – występuje między 3. a 12. tygodniem życia dziecka.
Witamina K – objawy niedoboru
Objawy niedoboru witaminy K u noworodków mogą obejmować krwawienie z pępowiny, wymioty, drgawki, a także obecność krwi w płucach lub żołądku. W przypadku dorosłych, niedobór witaminy K objawia się przede wszystkim problemami z krzepnięciem krwi, co prowadzi do:
- Zwiększonego ryzyka krwawień, nawet przy drobnych urazach.
- Krwawienia z błon śluzowych (np. z nosa).
- Łatwego pojawiania się siniaków oraz krwawień na skórze.
- Cięższych i bardziej obfitych miesiączek.
- Czarnego stolca lub krwi w moczu.
W skrajnych przypadkach może wystąpić krwawienie śródczaszkowe, które stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia.
Przyczyny niedoboru witaminy K
Niedobór witaminy K może być wynikiem różnych czynników. U noworodków często wynika z braku bakterii jelitowych, które produkują witaminę K, oraz z braku jej suplementacji. U dorosłych przyczyny mogą obejmować zaburzenia wchłaniania tłuszczów, takie jak choroby wątroby, trzustki, czy jelit. Ponadto przyczyną bywa długotrwałe stosowanie antybiotyków, które niszczą bakterie jelitowe.
Niektóre leki, takie jak warfaryna (stosowana w leczeniu zakrzepów), mogą również zaburzać wchłanianie witaminy K lub blokować jej działanie, co zwiększa ryzyko krwawień.
Diagnoza i leczenie
Diagnostyka niedoboru witaminy K obejmuje testy krwi, które wykazują wydłużony czas protrombinowy (PT) – wskaźnik krzepliwości krwi. W przypadku długotrwałego niedoboru może występować również wydłużenie czasu częściowej tromboplastyny (PTT). W badaniach krwi można również zaobserwować zmniejszone poziomy czynników krzepnięcia, takich jak czynniki 2, 7, 9 i 10, które są zależne od witaminy K.
Leczenie niedoboru witaminy K jest stosunkowo proste i skuteczne. U noworodków zaleca się jednorazowe podanie witaminy K domięśniowo, a w przypadkach poważniejszych – jej dożylne podanie. Dorośli mogą stosować suplementację witaminy K w postaci tabletek lub zastrzyków. W przypadkach poważnych krwawień konieczne może być przetoczenie świeżo mrożonego osocza (FFP).
Zapobieganie
Najlepszym sposobem zapobiegania niedoborowi witaminy K u noworodków jest podanie jej tuż po urodzeniu, co skutecznie chroni przed poważnymi konsekwencjami. Dorośli, którzy są narażeni na niedobór witaminy K, powinni dbać o odpowiednią dietę, bogatą w warzywa liściaste. W razie potrzeby, rozważyć też suplementację, zwłaszcza osoby stosujące leki przeciwzakrzepowe lub cierpiące na zaburzenia wchłaniania tłuszczów.
Podsumowanie
Niedobór witaminy K to problem, który może dotyczyć zarówno noworodków, jak i dorosłych. Choć u dzieci niedobór tej witaminy może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, to wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie gwarantują dobrą prognoz. U dorosłych, szczególnie osób z problemami z wchłanianiem tłuszczów lub przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, należy regularnie monitorować poziom witaminy K, aby zapobiec potencjalnym problemom z krzepnięciem krwi. Warto pamiętać, że witamina K jest niezbędna do zdrowia, a jej niedobór można łatwo wykryć i skutecznie leczyć.
Źródło: https://www.metropolisindia.com/blog/preventive-healthcare/vitamin-k-deficiency
