Niektóre leki, powszechnie stosowane w terapii HIV/AIDS, mogą być potencjalne skuteczne w leczeniu pacjentów z chorobą Alzheimera – sugerują naukowcy z USA. Choroba Alzheimera jest obecnie najczęstszą przyczyną demencji na całym świecie.
- Dotychczas zatwierdzone terapie choroby Alzheimera przynoszą marginalne korzyści, bowiem nie leczą choroby, a tylko potencjalnie hamują je rozwój.
- Choroba Alzheimera: nowa terapia to jedno z największych wyzwań, z jakim zmagają się naukowcy na całym świecie.
- Ciekawy trop przyniosły badania naukowców z Kalifornii. U pacjentów z HIV/AIDS, których leczono inhibitorami odwrotnej transkryptazy, występowało statystycznie istotne zmniejszenie częstości występowania choroby Alzheimera.
W opublikowanym ostatnio na łamach „Pharmaceuticals” naukowcy z Sanford Burnham Prebys Medical Discovery Institute w La Jolla w Kalifornii sugerują, że niektóre leki, powszechnie stosowane w terapii HIV/AIDS, mogą oferować możliwości leczenia choroby Alzheimera. Choroba ta jest obecnie najczęstszą przyczyną demencji na całym świecie.Dotykając ok. 7 milionów ludzi w samych tylko USA. Oprócz pacjentów dotkniętych chorobą Alzheimera poważnie obciążone są ich rodziny, społeczeństwo i cała gospodarka. Formalnie zatwierdzone terapie choroby Alzheimera przynoszą niestety wciąż marginalne korzyści, bowiem nie leczą choroby, a tylko potencjalnie hamują je rozwój.
Odwrotna transkryptaza a choroba Alzheimera
Zamieszczona w „Pharmaceuticals” praca opiera się na wcześniejszych badaniach, opublikowanych w 2018 roku, w których zidentyfikowano zjawisko zależne od odwrotnej transkryptazy, zwane „rekombinacją genów somatycznych”. Może ono wpływać na geny zdolne do promowania choroby Alzheimera.
Odwrotna transkryptaza jest słynnym enzymem. Może kopiować RNA — substancję kodującą białka w naszych komórkach — z powrotem na DNA, będące naszym materiałem genetycznym. Proces tej jest „odwrotny” do uważanego za dogmat zwykłego przepisania DNA na RNA, a później na białko. Poprzednie odkrycie sprzed 6 lat pozwoliło na postawienie hipotezy, że blokowanie odwrotnej transkryptazy może być pomocne w leczeniu choroby Alzheimera.
Lekami na HIV w chorobę Alzheimera
Na potrzeby aktualnego badania zespół z Kalifornii przeanalizował dokumentację medyczną ponad 225 000 osób. Z tego ok. 80 000 było zakażonych HIV i było w wieku powyżej 60 lat. Ponad 46 000 uczestników badania przyjmowało inhibitory odwrotnej transkryptazy jako element terapii przeciwko HIV/AIDS. U uczestników badania, którym byli podawano inhibitory odwrotnej transkryptazy, występowało statystycznie istotne zmniejszenie częstości występowania i choroby Alzheimera. Niestety trzeba wyraźnie zaznaczyć, że nadal potrzebne są kolejne prace. Należy ustalić rolę odwrotnej transkryptazy w chorobie Alzheimera i innych chorobach mózgu.
Tak więc, prospektywne badania kliniczne z zastosowaniem inhibitorów odwrotnej transkryptazy w celu ograniczenia choroby Alzheimera są uzasadnione w świetle dotychczasowych badań i gromadzącej się literatury naukowej. Natomiast pozostaje otwarte pytanie, kiedy takie leki mogłyby najlepiej działać w chorobie Alzheimera. Czy istnieją pewne subpopulacje osób chorych na Alzheimera, u które mogłyby one przynosić największe korzyści? Czy niektóre leki działają lepiej niż inne?
Przeczytaj też: Próbka głosu pomaga sprawdzić, czy chorujemy na Alzheimera
Choroba Alzheimera: nowa terapia wymaga odpowiedzi na wiele pytań
Nauka musi jednak znaleźć odpowiedzi na kilka ważkich pytań:
- jakie jest źródło endogennej odwrotnej transkryptazy?
- jakie komórki mózgu jej normalnie używają i co ona tam robi?
- jak/gdzie/kiedy coś może pójść nie tak przy stosowaniu inhibitorów odwrotnej transkryptazy?
Dopiero ta wiedza może umożliwić opracowanie lepszych leków na chorobę Alzheimera, a także rozszerzenie ich na inne choroby mózgu. W niewielu badaniach zbadano również możliwą korelację z białkiem tau, związanym z mikrotubulami (MAP-tau) i stanem zapalnym. Ich rezultaty wykazały podwyższony poziom aktywności odwrotnej transkryptazy w mózgach osób chorych z tau-patiami w porównaniu do osób zdrowych, co sugeruje możliwe związki przyczynowo-skutkowe. Z tych powodów niezbędne jest lepsze zrozumienie korelacji odwrotnej transkryptazy i patologii choroby Alzheimera, co być może pozwoli nam przejść do kolejnych etapów skutecznych opcji leczenia.
Piśmiennictwo:
Chow T.W., Raupp M.; Reynolds M.W. i inni. Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitor Exposure Is Associated with Lower Alzheimer’s Disease Risk: A Retrospective Cohort Proof-of-Concept Study. Pharmaceuticals 2024; 17: 408. https://doi.org/10.3390/ph17040408
