Najnowsze badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Birmingham we współpracy z międzynarodowym zespołem STARSurg Collaborative pokazują jednoznaczne wyniki. Osoby palące i niedawni byli palacze są znacznie bardziej narażeni na powikłania pooperacyjne niż osoby niepalące. Zespół badaczy przeanalizował dane 16 327 pacjentów poddanych planowym operacjom w 442 szpitalach w 29 krajach Europy. Wyniki wykazały, że aż 19,5% pacjentów stanowili aktywni palacze. Najwyższy odsetek palących odnotowano wśród młodych dorosłych (18–40 lat – 26,8%) oraz mężczyzn (22,1%). Co ciekawe, wyższy odsetek palaczy zauważono także wśród zdrowych osób bez chorób przewlekłych (24,6%).
Ryzyko powikłań pooperacyjnych utrzymuje się długo po rzuceniu palenia
Badanie wykazało, że nawet osoby, które rzuciły palenie od sześciu tygodni do roku przed operacją, są nadal bardziej narażone na powikłania pooperacyjne niż pacjenci, którzy nigdy nie palili. Oznacza to, że efekty palenia są długotrwałe i mogą wpływać na zdrowie pacjenta jeszcze długo po zaprzestaniu nałogu.
Wyniki te stawiają pod znakiem zapytania aktualne rekomendacje. Te sugerują, że zaprzestanie palenia sześć tygodni przed zabiegiem wystarczy, aby znacząco obniżyć ryzyko powikłań. Naukowcy apelują o ponowne przeanalizowanie tych zaleceń i potrzebę wczesnego wdrażania programów antynikotynowych – najlepiej już na etapie kwalifikacji do zabiegu.
Powikłania pooperacyjne generują ogromne koszty dla systemu ochrony zdrowia
Dr Sivesh Kamarajah, główny autor badania, podkreśla, że powikłania pooperacyjne oznaczają często dłuższy czas hospitalizacji i zwiększone koszty leczenia. To w skali całego systemu opieki zdrowotnej może prowadzić do ogromnych strat. Szczególnie że mówimy tu o pacjentach poddawanych zabiegom planowym, które można poprzedzić odpowiednim przygotowaniem – także zdrowotnym.
„To ogromna szansa dla systemów opieki zdrowotnej na wdrożenie skutecznych strategii rzucania palenia, co poprawiłoby nie tylko wyniki pooperacyjne, ale również ogólny stan zdrowia pacjentów” – zaznacza dr Kamarajah.
Planowe operacje jako idealny moment na interwencję
Eksperci zwracają uwagę, że planowe zabiegi chirurgiczne są niedostatecznie wykorzystywaną okazją do działań profilaktycznych. Wdrożenie programów antynikotynowych na tym etapie mogłoby nie tylko zmniejszyć liczbę powikłań pooperacyjnych, ale też poprawić długoterminowe rokowania pacjentów.
Zazwyczaj od momentu skierowania na operację do jej przeprowadzenia mija od trzech do sześciu miesięcy. To wystarczająco dużo czasu, by wdrożyć skuteczną interwencję antynikotynową.
Powikłania pooperacyjne – dlaczego palenie zwiększa ryzyko?
Palenie tytoniu wpływa negatywnie na wiele procesów fizjologicznych niezbędnych do skutecznego gojenia się po operacji. Należą do nich:
- osłabienie układu odpornościowego,
- ograniczenie przepływu krwi i dostarczania tlenu do tkanek,
- zwiększone ryzyko zakażeń,
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- wolniejsze gojenie się ran.
Dlatego też osoby palące są bardziej narażone na zakażenia, krwawienia, problemy z oddychaniem i inne powikłania pooperacyjne. Te z kolei mogą znacząco wpłynąć na długość hospitalizacji i czas rekonwalescencji.
Palenie nadal globalnym problemem zdrowotnym
Pomimo rosnącej świadomości, palenie pozostaje jednym z głównych czynników ryzyka na świecie – odpowiada za ponad 10% wszystkich zgonów i niemal 142 miliony lat życia utraconych rocznie. Europa nadal jest regionem o najwyższym odsetku palaczy: 36% mężczyzn i 20% kobiet regularnie pali papierosy.
W tym kontekście każdy punkt styku pacjenta z systemem ochrony zdrowia – także planowana operacja – powinien być wykorzystany jako okazja do działań profilaktycznych i promocji zdrowia.
Podsumowanie: konieczność zmian w systemie
Wyniki tego badania pokazują wyraźnie, że walka z nałogiem palenia tytoniu to nie tylko kwestia zdrowia ogólnego, ale także konkretnego wpływu na powikłania pooperacyjne. Dzięki lepszemu zrozumieniu tego związku, systemy ochrony zdrowia mogą zyskać potężne narzędzie do poprawy jakości opieki chirurgicznej i zmniejszenia kosztów leczenia.
Magdalena Starczak
Źródło: https://www.news-medical.net/news/20250417/Smoking-linked-to-higher-risk-of-surgery-complications.aspx
