Opieka koordynowana w POZ stała się faktem w 2022 roku. Ten nowy model opieki realizuje coraz więcej przychodni. Mogą z niego skorzystać między innymi pacjenci z cukrzycą.
Opieka koordynowana w POZ, czyli pięć ścieżek dla pacjentów
Opieka koordynowana w POZ została wprowadzona do podstawowej opieki zdrowotnej 1 października 2022 roku. Jej podstawowym celem jest poprawa opieki nad pacjentami z chorobami przewlekłymi, między innymi z cukrzycą. W ramach opieki koordynowanej przychodnia POZ ma do wyboru realizację kilku ścieżek:
- kardiologicznej
- diabetologicznej
- endokrynologicznej
- chorób płuc
- nefrologicznej.
Dla pacjenta, który zostanie objęty opieką koordynowaną ma ustalany Indywidualny Plan Opieki Medycznej. W tym modelu to lekarz rodzinny prowadzi pacjenta, monitoruje jego stan zdrowia i w razie konieczności zleca potrzebne badania i konsultacje z innymi specjalistami, na przykład z diabetologiem.
Jak wygląda ścieżka diabetologiczna dla pacjenta z cukrzycą? A przede wszystkim co nowego feruje choremu z taką diagnozą?
-Warto podkreślić, że ścieżka diabetologiczna w ramach opieki koordynowanej w POZ to rozwiązanie nie tylko dla pacjentów z już rozpoznaną cukrzycą, ale też dla osób ze stanem przedcukrzycowym, a więc tych, u których cukrzyca dopiero może się rozwinąć. Gdy pacjent wejdzie do opieki koordynowanej, będzie mógł diagnozować się i leczyć tylko na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej. Oczywiście, jeśli lekarz rodzinny potrzebuje konsultacji w przypadku danego pacjenta, to ma taką możliwość. Przychodnie POZ realizujące opiekę koordynowaną mają swoich konsultantów. Lekarz rodzinny może wtedy umówić konsultację pacjenta z innym specjalistą lub też sam się z nim skonsultować odnośnie danego chorego. Pacjentowi objętemu OK możemy też wykonać więcej badań, których normalnie jako lekarze rodzinni zlecać nie możemy – wyjaśnia dr Michalina Bou-Matar, specjalista medycyny rodzinnej, ekspertka Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej.
Jakie badania może więc zlecić lekarz rodzinny choremu z cukrzycą? Jednym z najważniejszych jest badanie UACR, czyli test diagnostyczny, który służy do oceny wydalania albuminy (białka) z moczem w stosunku do wydalania kreatyniny. Dzięki niemu lekarz rodzinny może wychwycić na bardzo wczesnym etapie niewydolność nerek. Drugim ważnym badaniem, do którego uzyskuje dostęp pacjent objęty OK jest USG Doppler kończyn dolnych. To istotne, bo pacjenci z cukrzycą charakteryzują się wyższym ryzykiem rozwoju miażdżycy, w tym kończyn dolnych. To oczywiście badania dodatkowe, ponieważ lekarz rodzinny normalnie zleca też inne standardowe w POZ procedury.
Co zyskuje pacjent?
Jak nowe rozwiązanie oceniają eksperci? Opieka koordynowana w POZ to zdecydowanie nowa jakość. Zyskują na niej przede wszystkim pacjenci z mniejszych miejscowości. Zwykle tacy chorzy mają gorszy dostęp do specjalistów, dotyka ich też problem wykluczenia komunikacyjnego. Dzięki nowemu rozwiązaniu zyskują dostęp do profesjonalnej diagnostyki i leczenia cukrzycy. Co powinno nas skłonić do diagnostyki w kierunku cukrzycy i stanu przedcukrzycowego? Jednym z pierwszych sygnałów alarmowych często jest wzmożone pragnienie i oddawanie moczu, a nie – jak przywykło się myśleć – senność po posiłku. Pierwszym podstawowym badaniem jakie wykonuje się u osób z podejrzeniem cukrzycy to pomiar glukozy na czczo.
-Niestety, jeszcze nie wszędzie przychodnie realizują opiekę koordynowaną. Do Ok przystąpiło ok. 50 proc. przychodni POZ. Patrząc na sprawę z punktu widzenia pacjenta z cukrzycą lub stanem przedcukrzycowym, ścieżka diabetologiczna w ramach OK jest naprawdę świetnym rozwiązaniem. Wczesna interwencja u osoby zagrożonej rozwojem cukrzycy ma przecież kluczowe znaczenie. Od tego zaczyna się cały proces leczenia. Znaczenie ma też rozszerzony pakiet badań, który uzyskali lekarze rodzinni w ramach opieki koordynowanej. Dzięki temu pacjent też uzyskuje szybszy dostęp do badań oraz, w razie potrzeby, do konsultacji z innymi specjalistami – mówi Monika Kaczmarek, prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków.
To tym istotniejsze, że kolejki do diabetologów w ramach zwykłych poradni w AOS są w Polsce długie. Z ankiety Fundacji My Pacjenci wynika, że w dużych miastach czas oczekiwania na wizytę u diabetologa wynosi 3 miesiące, ale w miejscowościach do 25 tysięcy mieszkańców już od 6 miesięcy do roku. Tymczasem każda placówka POZ, która realizuje ścieżkę diabetologiczną w ramach OK musi mieć podpisaną z diabetologiem umowę – przez co czas oczekiwania na konsultację dla pacjentów skraca się nawet do tygodnia lub kilku tygodni. Ważne jest też to, że w ramach OK pacjent otrzyma też wiedzę dotyczącą zmian w stylu życia, to jak wiemy jest fundament postępowania terapeutycznego.
-W ramach opieki koordynowanej pacjent dostaje dodatkowy benefit, czyli porady edukacyjne. Odbywają się one albo w obecności lekarza, albo pielęgniarki. Chory dostaje podczas takiej porady liczne wskazówki. Dotyczą one między innymi tego jak korzystać z glukometru, uczymy go podstawowych ćwiczeń do wykonywania w warunkach domowych. Porad edukacyjnych chory może mieć 6 w roku. W ramach OK przysługują pacjentowi trzy konsultacje z dietetykiem rocznie. Łącznie to aż dziewięć dodatkowych wizyty. Pacjent jest dzięki temu objęci kompleksową opieką – wskazuje dr Michalina Bou-Matar, specjalista medycyny rodzinnej.
Porada edukacyjna trwa minimum 30 minut. Czy istnieją już dane, które potwierdzałyby, że opieka koordynowana u pacjentów z cukrzycą działa? Dobrym parametrem byłaby na przykład kontrola glikemii.
-Tak, wszyscy moich pacjenci objęci OK to osoby realizujący cele terapeutyczne, u których wyrównują się poziomy glikemii. Ci pacjenci, dzięki wsparciu i monitoringowi, zmieniają też swój styl życia i dietę – dodaje ekspertka.
Elżbieta Trawińska
Zobacz także: Koordynacja w POZ: co oznacza?
