Nosacizna to choroba znana głównie ze świata zwierząt, ale coraz więcej mówi się o jej potencjalnym wpływie na zdrowie ludzi. Chociaż przypadki nosacizny u ludzi są bardzo rzadkie, jej przebieg może być ciężki, a nawet śmiertelny. Zrozumienie objawów, sposobów zakażenia i metod leczenia tej infekcji ma kluczowe znaczenie, zwłaszcza dla osób zawodowo pracujących ze zwierzętami.
Czym jest nosacizna?
Nosacizna to zakaźna choroba wywoływana przez bakterię Burkholderia mallei. Najczęściej dotyka koniowatych – koni, mułów i osłów – ale może również przenosić się na ludzi. W przeszłości nosacizna była powszechna w czasach, gdy zwierzęta pociągowe były głównym środkiem transportu. Dziś występuje rzadko, głównie w rejonach Azji, Afryki, Bliskiego Wschodu i Ameryki Południowej.
Nosacizna u ludzi – kto jest najbardziej narażony?
Chociaż nosacizna u ludzi występuje sporadycznie, ryzyko zakażenia dotyczy głównie osób mających regularny kontakt ze zwierzętami. Do grup podwyższonego ryzyka należą:
- weterynarze i technicy weterynaryjni,
- pracownicy stajni i hodowli koni,
- rolnicy,
- osoby zajmujące się transportem zwierząt,
- pracownicy rzeźni,
- żołnierze i personel wojskowy w rejonach endemicznych.
Do zakażenia dochodzi najczęściej przez kontakt z wydzielinami zakażonego zwierzęcia lub przez uszkodzoną skórę i błony śluzowe. Bardzo rzadko możliwa jest transmisja z człowieka na człowieka.
Jak nosacizna zakaża ludzi?
Nosacizna może wniknąć do organizmu człowieka na kilka sposobów, co wpływa na przebieg i lokalizację objawów:
- Przez skórę (postać skórna) – poprzez skaleczenia lub otarcia. Zakażenie objawia się owrzodzeniami i obrzękiem węzłów chłonnych.
- Drogą kropelkową (postać płucna lub nosowo-gardłowa) – prowadzi do zapalenia płuc, kaszlu, duszności i wydzieliny ropnej.
- Przez błony śluzowe (np. oczy, nos) – skutkuje zapaleniem błon śluzowych i wzmożonym wydzielaniem śluzu.
- Postać przewlekła – może powodować przewlekłe ropnie mięśniowe i uszkodzenia narządów wewnętrznych.
- Zakażenie ogólnoustrojowe (sepsa) – w najbardziej zaawansowanej postaci może prowadzić do śmierci w ciągu 7–10 dni.
Objawy nosacizny u ludzi
Objawy nosacizny zależą od drogi zakażenia i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Mogą obejmować:
- gorączkę i dreszcze,
- bóle mięśni, głowy i klatki piersiowej,
- kaszel, zapalenie gardła, trudności w oddychaniu,
- światłowstręt, łzawienie, nadmiar śluzu,
- zmęczenie i osłabienie,
- owrzodzenia i ropnie,
- biegunkę.
Objawy mogą przypominać grypę, zapalenie płuc lub inne infekcje, co utrudnia szybką diagnozę.
Diagnostyka nosacizny
Lekarze podejrzewający nosaciznę u ludzi zlecają badania w celu izolacji bakterii Burkholderia mallei z próbek krwi, moczu lub śluzu. Ze względu na rzadkość choroby diagnoza często bywa opóźniona, a choroba mylona jest z innymi zakażeniami bakteryjnymi.
Leczenie nosacizny
Nosacizna u ludzi wymaga szybkiego leczenia antybiotykami. Najczęściej stosowany jest sulfadiazyn, ale skuteczne mogą być również inne antybiotyki, takie jak:
- ceftazydym,
- imipenem,
- gentamycyna,
- tetracykliny,
- sulfonamidy.
Leczenie trwa zwykle kilka tygodni i może wymagać hospitalizacji, zwłaszcza w cięższych przypadkach.
Czy nosacizna może zostać wykorzystana jako broń biologiczna?
Nosacizna była wykorzystywana jako broń biologiczna w czasie obu wojen światowych. Bakterię Burkholderia mallei celowo przenoszono na konie i żołnierzy w armiach wroga. Ze względu na wysoką śmiertelność i trudności diagnostyczne, patogen ten nadal znajduje się na listach potencjalnych zagrożeń biologicznych.
Obejrzyj też: Zaburzenia lipidowe.
Czy nosacizna występuje w Polsce i Europie?
Obecnie nosacizna została wyeliminowana z większości krajów Europy i Ameryki Północnej dzięki restrykcyjnym kontrolom weterynaryjnym. W Polsce nie notuje się przypadków tej choroby u ludzi ani u zwierząt. Ryzyko zakażenia dotyczy głównie osób podróżujących do rejonów endemicznych.
Jak zapobiegać nosaciznie?
Nie istnieje szczepionka przeciwko nosaciznie. Kluczowe znaczenie ma profilaktyka, szczególnie u osób zawodowo narażonych:
- stosowanie rękawiczek, masek i okularów ochronnych,
- unikanie kontaktu z potencjalnie zakażonymi zwierzętami,
- dezynfekcja ran i zachowanie zasad higieny,
- zgłaszanie podejrzeń o chorobę do służb weterynaryjnych.
Nosacizna u ludzi, choć rzadka, to poważna choroba wymagająca szybkiej diagnozy i leczenia. W dobie globalnych podróży i pracy transgranicznej świadomość zagrożenia i wiedza o metodach profilaktyki mają kluczowe znaczenie dla ochrony zdrowia publicznego.
Źródło: https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-is-glanders
