Nowe badania wskazują, że długotrwała ekspozycja na wysokie temperatury może wpływać nie tylko na ogólny stan zdrowia, ale również na tempo starzenia się organizmu. Zjawisko to szczególnie dotyka kobiety, osoby chore na cukrzycę oraz mieszkańców regionów narażonych na ekstremalne warunki klimatyczne. Jak proces starzenia wiąże się z upałami?
Upalne dni a wiek biologiczny
W miarę jak globalne temperatury rosną, coraz więcej naukowców bada wpływ ciepła na organizm ludzki. Według niemieckiego badania opublikowanego w czasopiśmie Environment International, nawet niewielki wzrost średniej rocznej temperatury może prowadzić do przyspieszonego starzenia komórek – tzw. epigenetycznego przyspieszenia wieku. Oznacza to, że organizm biologicznie starzeje się szybciej niż wynikałoby to z metryki.
Zjawisko to mierzy się za pomocą tzw. zegarów epigenetycznych, które analizują chemiczne znaczniki DNA – metylacje – odpowiedzialne za włączanie i wyłączanie genów. Zmiany w tych znacznikach mogą wpływać na zdolność organizmu do regeneracji, walki z chorobami oraz radzenia sobie ze stresem.
Skutki długotrwałego narażenia na ciepło
W Indiach, gdzie latem temperatury przekraczają 40°C, wiele osób doświadcza objawów starzenia się organizmu znacznie wcześniej, niż sugerowałby ich wiek kalendarzowy. Pracownice fizyczne, takie jak rolniczki i kucharki szkolne, coraz częściej skarżą się na osłabienie, zawroty głowy, problemy z sercem czy cukrzycę.
W badaniu przeprowadzonym na Tajwanie, naukowcy zaobserwowali, że wzrost średniej temperatury o 1°C przez okres 180 dni skutkował przyspieszeniem wieku biologicznego o 0,04 do 0,08 roku. Choć liczby te wydają się niewielkie, ich wpływ w skali lat i populacji może być ogromny. Prowadzi do wcześniejszego występowania chorób związanych z wiekiem i większego obciążenia systemów opieki zdrowotnej.
Kobiety bardziej narażone na przyspieszony proces starzenia
Badania wskazują, że kobiety – zwłaszcza te cierpiące na otyłość lub cukrzycę typu 2 – są szczególnie podatne na skutki wysokich temperatur. Wynika to m.in. z różnic w mechanizmach termoregulacyjnych. Kobiety zaczynają się pocić później niż mężczyźni, co utrudnia efektywne chłodzenie ciała. Cukrzyca i nadmierna masa ciała dodatkowo pogarszają zdolność organizmu do odprowadzania ciepła.
Obejrzyj też: Poznaj swoją dławicę.
Stres prenatalny i dziedziczne skutki klimatu
Niepokojące są także wyniki badań dotyczących dzieci narażonych na stres cieplny jeszcze przed narodzinami. W północnej Kenii zaobserwowano, że niemowlęta, których matki doświadczyły suszy i niedożywienia w czasie ciąży, wykazywały oznaki przyspieszonego starzenia już na etapie wczesnego dzieciństwa. Zmiany te zachodzą w układzie odpornościowym, metabolizmie i mechanizmach odpowiedzialnych za naprawę komórek.
Konieczność działań systemowych
Naukowcy apelują o wprowadzenie skutecznych polityk przeciwdziałających skutkom klimatycznego przyspieszenia starzenia. Szczególnie ważne jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego, ograniczenie nierówności społecznych oraz poprawa warunków pracy kobiet w krajach rozwijających się.
Dla osób takich jak Kalpana Suryawanshi, 48-letnia rolniczka z Indii, problem nie kończy się na diagnozie. Z powodu kosztów leczenia zmuszona była zrezygnować z części leków. Mimo osłabienia i braku sił nadal pracuje w polu – bo nie ma innego wyboru.
Podsumowanie – upały a proces starzenia
Zmiany klimatu to nie tylko problem środowiskowy, ale i zdrowotny. Coraz więcej dowodów wskazuje, że wysokie temperatury mogą przyspieszać proces starzenia, wpływając na naszą odporność, zdolność regeneracji i długość życia. W obliczu rosnących upałów konieczne są działania zapobiegawcze – zarówno indywidualne, jak i systemowe.
Źródło: https://www.livescience.com/health/ageing/heat-waves-may-accelerate-the-aging-process
