Zęby są nieodłącznym elementem naszego codziennego życia, kojarzą się przede wszystkim z gryzieniem i żuciem. Jednak nowe odkrycie paleontologiczne pokazuje, że ich pierwotną funkcją nie było rozdrabnianie pokarmu, lecz odbieranie bodźców z otoczenia. Analiza skamieniałości ryb z okresu ordowiku, sprzed około 460 milionów lat, ujawnia, że pierwsze „zęby” nie rosły w ustach, lecz na skórze i były przede wszystkim narzędziem sensorycznym. Zęby wrażliwe na zimno – jaka jest ich historia?
Pierwotne zęby jako sensory skóry
Naukowcy z University of Chicago, wykorzystując zaawansowane skany rentgenowskie, odkryli, że struktury zwane odontodami pełniły funkcję czujników temperatury i nacisku. Te zębodajne wyrostki miały budowę przypominającą dzisiejszą zębinę, z kanalami i jamą miazgi, co pozwalało na przekazywanie sygnałów bólowych. Dzięki temu pradawne ryby mogły wyczuwać zmiany środowiskowe, co miało ogromne znaczenie w starciu z drapieżnikami.
Przemieszczenie zębów do jamy ustnej – klucz do skutecznego polowania
Z czasem, wraz z ewolucją ryb i ich strategii zdobywania pożywienia, zęby przemieściły się do jamy ustnej. Genetyczny „zestaw narzędzi” do budowy tych struktur został wykorzystany w nowym miejscu, co umożliwiło efektywne chwytanie i rozdrabnianie pokarmu. Choć funkcja mechaniczna zębów zyskała na znaczeniu, zachowały one pierwotną zdolność do odbierania bodźców, zwłaszcza zimna.
Obejrzyj też: Szczepienie przeciwko boreliozie.
Co sprawia, że zęby są wrażliwe na zimno?
Zęby wrażliwe na zimno zawdzięczają swoje właściwości otwartym kanalikom w zębinie, które są połączone z komórkami nerwowymi — odontoblastami. To właśnie one posiadają kanały TRP, umożliwiające reagowanie na zmiany temperatury. Kontakt z zimnymi pokarmami lub napojami aktywuje te kanały, co prowadzi do powstania charakterystycznego bólu lub dyskomfortu.
Skamieniałości a nowoczesne metody leczenia nadwrażliwości
Odkrycie funkcji sensorycznej zębów u pradawnych ryb pomaga zrozumieć, dlaczego obecne metody leczenia nadwrażliwości, takie jak stosowanie lakierów uszczelniających kanaliki czy bioaktywnych szkliw, są skuteczne. Zamykanie tych mikroskopijnych „okien” zapobiega docieraniu bodźców termicznych do nerwów, co eliminuje ból u osób z nadwrażliwością.
Znaczenie ewolucji zębów dla współczesnej stomatologii
Wiedza o tym, że zęby wywodzą się z powierzchniowych sensorów skóry, zmienia sposób, w jaki patrzymy na ich funkcje i problemy zdrowotne. Naukowcy czerpią również inspirację z genów ryb, takich jak rekiny i płaszczki, aby rozwijać metody regeneracji szkliwa i leczenia uszkodzeń zębów u ludzi.
Sensoryczna przeszłość zębów – dlaczego nadal reagują na zimno?
Wciąż odczuwamy ból związany z zimnem, ponieważ zębina nie utraciła swojej pierwotnej roli sensorycznej. To świadectwo milionów lat ewolucji, podczas których zęby służyły nie tylko do jedzenia, ale też do odbierania ważnych sygnałów z otoczenia. Ten dawny mechanizm pomagał naszym przodkom unikać zagrożeń i przetrwać w niebezpiecznym środowisku.
Źródło: https://www.earth.com/news/fossil-discovery-explains-why-our-teeth-are-still-so-sensitive-to-cold/