Sezon przeziębień i grypy to czas, gdy wielu z nas sięga po leki na katar, kaszel i inne dokuczliwe objawy. Jednak badania sugerują, że niektóre popularne środki mogą działać nie lepiej niż placebo. Czy to oznacza, że są bezużyteczne? Niekoniecznie – bo efekt placebo sam w sobie może przynosić realną ulgę.
Fenylefryna – popularny, ale nieskuteczny środek?
Fenylefryna to składnik wielu dostępnych bez recepty leków na przeziębienie. Przez lata uchodziła za skuteczny środek na zatkany nos. Jednak w 2023 roku amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) przeanalizowała dane na temat jej działania i doszła do wniosku, że w formie doustnej fenylefryna nie działa lepiej niż placebo. Teraz rozważa usunięcie tego składnika z leków dostępnych na rynku.
Nie oznacza to jednak, że osoby przyjmujące fenylefrynę nie odczuwają poprawy. Wręcz przeciwnie – wielu pacjentów twierdzi, że ten lek im pomaga. Tyle że działanie to może wynikać bardziej z efektu placebo niż rzeczywistego wpływu substancji na organizm.
Siła umysłu w leczeniu
Badania nad tym efektem pokazują, że sama wiara w skuteczność leczenia może prowadzić do poprawy samopoczucia. W jednym z badań przeprowadzonych w 2016 roku pacjenci z przeziębieniem przyjmowali fenylefrynę lub placebo – i w obu grupach poprawa była podobna.
„To pokazuje siłę oczekiwań” – mówi Michael Bernstein, psycholog eksperymentalny z Uniwersytetu Browna. „Ludzie wierzą, że dany lek działa, więc rzeczywiście czują się lepiej”.
Naukowcy nadal nie do końca rozumieją mechanizmy tego zjawiska, ale wiadomo, że nasze przekonania i oczekiwania mogą wpływać na reakcje organizmu. Co więcej, placebo może działać nawet wtedy, gdy pacjent wie, że nie przyjmuje prawdziwego leku.
Placebo w codziennym życiu
Efekt placebo nie jest czymś, co działa tylko w warunkach laboratoryjnych. Wielu rodziców stosuje go intuicyjnie – na przykład całując skaleczenie dziecka, mówiąc: „Już będzie dobrze”. Badania pokazują, że nawet podanie dziecku kolorowej, aromatyzowanej wody może skutecznie złagodzić kaszel – podobnie jak syrop zawierający aktywne składniki.
Podobne mechanizmy mogą działać także u dorosłych. Jeśli wierzymy, że lek przyniesie ulgę, nasz organizm może zareagować tak, jakby rzeczywiście pomógł.
Czy warto sięgać po placebo?
Choć taki „lek” nie zastąpi prawdziwych leków w leczeniu poważnych chorób, może być skutecznym wsparciem w walce z drobnymi dolegliwościami, takimi jak przeziębienie. Jeśli więc czujesz, że tabletki na katar pomagają, nawet jeśli oficjalnie nie działają lepiej niż placebo – może warto im zaufać. W końcu, jak pokazuje jedna z recenzji „oszukanych” tabletek: „Robią to, co mają robić” – cokolwiek to znaczy dla każdego z nas.
Źródło: https://www.sciencenews.org/article/placebo-cold-medicine-decongestant
